Тоҷикистон воридоти тухми мурғро аз хориҷа манъ кардааст. Дар як матлаби маҷаллаи расмии Хадамоти гумрук гуфта мешавад, ки воридоти тухм бо талаби идораи "Тоҷикстандарт" ба кишвар манъ шуд.
- Мақомот мегӯянд, ширкатҳои худи Тоҷикистон ба қадри кофӣ тухм истеҳсол мекунанд ва зарурат барои ворид кардани тухм аз хориҷа боқӣ намондааст.
Тухм як маводи асосии истеъмолӣ дар Тоҷикистон ба шумор меравад ва гарон шудани қимати он дастрасии мардумро ба ин ғизо маҳдуд мекунад.
Нозимҷон Нидоев, аълочии Хадамоти гумруки Тоҷикистон ва муаллифи матлаб, рӯзи 5-уми июн дар сӯҳбат бо Радиои Озодӣ гуфт, тасмими манъ кардани воридоти тухмро ӯ бар асоси гузориши худи идораи "Тоҷикстандарт" навиштааст. "Тоҷикстандарт" бозори тухм ва гӯшти мурғро тафтиш карда, аз натиҷаи он як гузориш таҳия карда буд. Фактҳое ки ман дар мақола истифода кардаам, аз ҳамон ҷо ҳаст", - гуфт ӯ.
"Зарурат боқӣ намондааст"
Нидоев гуфт, рақамҳои омори ҳокист, ки тайи ду соли охир ширкатҳои ватанӣ тавони таъмин кардани бозорро бо тухм доранд. Ӯ гуфт, чун истеҳсоли тухм дар кишвар ба қадри кофӣ аст, "зарурате барои ворид кардани он аз хориҷа боқӣ намемонад".
Нозимҷон Нидоев дар такя ба маълумоти оморӣ навиштааст, дар солҳои 2016-2017 дар Тоҷикистон 32 ширкат ва соҳибкори инфиродӣ ба воридоти тухм ба Тоҷикистон машғул будаанд. Ҳаҷми тухми воридотӣ аз 1000 тоннаи соли 2016 то ба 40 тонна дар соли 2017 коҳиш ёфтааст.
Ба навиштаи Нидоев, ин 32 ширкат ва соҳибкороне, ки ба воридоти тухм машғул буданд, аз ҷониби "Тоҷикстандарт" ҷиҳати минбаъд манъи воридоти тухм таъкид ва огоҳонида шуданд. Айни замон, ба таъкиди Нидоев, "аз тарафи Оҷонси "Тоҷикстандарт" воридоти тухми мурғ аз хориҷи кишвар пурра манъ шудааст".
"Зӯри ширкатҳои ватанӣ мерасад"
Нидоев мегӯяд, муҳимтар аз ҳама дар ин муддат нархи тухм нисбатан муътадил боқӣ монда, дар бозор камбуди ин маҳсулот ба вуҷуд наомад ва ин аз он далолат мекунад, ки ширкатҳои ватанӣ иқтидори ба пуррагӣ таъмин кардани талаботи кишварро доранд.
То кунун тоҷирон ва ширкатҳо бештар аз Эрон, Ҳиндустон ва қисман аз Қазоқистон ба Тоҷикистон тухми мурғ ворид мекарданд. Моҳи марти имсол давоми як -ду ҳафтаи баъди боз шудани марзҳои Узбекистон, тухмҳои истеҳсоли ин кишвар бештар ба Тоҷикистон сарозер шуд. Дар натиҷа нархи як дона тухм аз 80 дирам ва 1 сомонии қаблӣ, то ба 50- 60 дирам поин омад.
"Санаи истеҳсоли тухмҳо маълум набуд"
Мурод Ашӯров, сухангӯи идораи "Тоҷикстандарт", рӯзи 6-уми июн гуфт, воридоти тухми мурғ аз Узбекистон ба хотири риоя нашудани меъёрҳои беҳдоштӣ манъ шуд. Ӯ гуфт: "Мо ба муносибатҳои неку дӯстонаи ҳамсоякишвар арҷ мегузорем. Аммо вазифаи мо таъмини бехатарӣ ва амнияти бозори истеъмолӣ аст. Тухмҳое, ки аз онҷо меомаданд, санаи истеҳсолашон маълум набуд, сертификатҳои заруриро надоштанд ва шароити нигоҳдошташон мувофиқи қоида набуд".
Ашӯров гуфт, талаботи риояи қоидаҳои нигоҳдории маҳсулоти ғизоӣ, аз ҷумла тухм, ки зудвайроншаванда аст, аз ҳама талаб мекунанд. "Мо воридоти тухмро аз хориҷа манъ накардаем, балки аз ҳама риояи талаботи бехатарии хӯроквориро талаб мекунем. Агар ширкатҳо онро риоя кунанд, монеае нест. Метавонанд ворид кунанд", - гуфт Ашӯров.
"Шарти Тоҷикстандарт хеле мушкил аст"
Аммо тоҷирон ва ширкатҳое, ки ба воридоти тухм машғул буданд, мегӯянд, иҷро кардани шартҳои "Тоҷикстандарт" бисёр душвор аст ваё агар иҷро шавад, нархи тухм аз берун оварда шуда, хеле гарон меафтад. Исмат Солиев, як тоҷири тоҷик, гуфт, талаботи "Тоҷикстадантарт" хеле зиёд аст ва агар нафаре ҳам бо риояи он ба кишвар тухм ворид кунад, нархаш хеле гарон меафтад ва судовар нахоҳад буд.
Пас аз онки "Тоҷикстандарт" риояи талаботи беҳдоштиро ҷиддӣ гирифт, воридоти тухм аз Узбекистон қариб қатъ шуд ва ҳоло нархи тухм боз ба сатҳи пешинааш баргашт. Ҳоло як дона тухм вобаста ба вазнаш дар бозорҳои Тоҷикистон аз 85 дирам то 1 сомону даҳ дирам нарх дорад.
Тухм як маводи асосии истеъмоли мардум дар Тоҷикистон аст ва, албатта, гарон шудани он дастрасии мардумро ба ин ғизо маҳдуд мекунад.
