- Чӣ қадар аз нерӯҳои пойгоҳи 201 ба ҷанг дар Украина рафтаанд?
- Оё шаҳрвандони Тоҷикистон низ дар сафи нерӯҳои Русия меҷанганд?
- Вазъи ҳозира ва ояндаи ҳамкориҳои Душанбе ва Киев чӣ гуна аст?
Ба ин ва суолҳои дигар сафири нави Украина дар Тоҷикистон, Валерий Евдокимов, рӯзи 13-уми октябр посух дод.
Радиои Озодӣ: Дар мавриди ҷанги Русия алайҳи Украина чӣ хабари нав доред?
Валерий Евдокимов: “Беш аз 230 рӯз аст, ки ҷанг идома дорад. Мехоҳам, аз мушакборони шаҳрҳои Украина бигӯям, ки рӯзи 10-уми октябр сурат гирифт. Русия алайҳи сокинони осоишта ҷинояти даҳшатноке анҷом дод ва ман ин амалро наслкушӣ меномам. Мушакборони шадид субҳи рӯзи душанбе сурат гирифт. Замоне ки ҳазорҳо сокини шаҳрҳои бузурги Украина аз пайи кори худ буданд. Теъдоде аз сокинон кушта ва майдончаҳои бозии кӯдакон, осорхонаҳо ва муассисаҳои таълимӣ зарар диданд. Зербиноҳое мавриди ҳамла қарор гирифтанд, ки барои сокинон обу нерӯи барқ ва алоқа фароҳам мекарданд. Дар натиҷа, муассисаҳое ба мисли бемористонҳову кӯдакистонҳо ва муассисаҳои дигари наҷоти инсон бе обу нерӯи барқ монданд.
Вақте субҳи даҳуми октябр шаҳри Киев мушакборон шуд, Ахмадет Оксана Леонтевна, пизишки бемористон, ҷон бохт. Ин зан писари панҷсолаашро ба кӯдакистон бурда, ба ҷойи кор ба назди беморон бармегашт. Дар ин лаҳза мошинаш ба маркази таркиши мушак афтод ва дигар имкони наҷот надошт. Мутаассифона, фавтид. Як сол пеш шавҳару як фарзанди дигараш дар пайи ҳамлаи низомии Русия кушта шуда буданд. Акнун писараш ятим монд. Ин андӯҳи бузург аст.
Ҳоло тамоми мардум сарҷамъ шуда, зербиноҳои муассисаҳои шаҳриро барқарор карданд, нерӯи барқ дастрас ва хадамоти алоқа дубора имконпазир шуд. Мо бори дигар собит кардем, ки мардуми Украина шуҷоъ ҳастанд ва метавонанд, зидди ҳар як хатару мушкилот ва душмани худ истодагарӣ кунад.”
Радиои Озодӣ: Ҷаноби сафир, дар бораи раъйпурсӣ ва ҳамроҳкунии чанд минтақаи Украина ба қаламрави Русия чӣ назар доред?
Валерий Евдокимов: “Посух ба ин суол содда ва қобили дарк аст. Дар Ню-Йорк таҳаввулоти ҷолибе рӯй дод. Дар ҷаласаи 11-уми ғайринавбатӣ ва махсуси Ассамблеяи генералии Созмони Милал ғайриқонунӣ будани баргузории раъйпурсиро дар қаламравҳои ғасбшудаи Украина аз сӯи Русия пуштибонӣ карданд. Ҳамзамон, тамоми амалҳои баъдии Русия дар мавриди илҳоқи сарзаминҳои Украина ба қаламрави Русия ғайриқонунӣ дониста шуданд. Гузашта аз ин, СММ аз ҳамаи кишварҳо ва созмонҳои байнулмилалӣ даъват кард, ки ғасби қаламрави Украинаро аз сӯи Русия эътироф накунанд. Ҳамчунин, аз Федератсияи Русия талаб карда шуд, ки тасмимҳои ғайриқонунии худро аз эътибор соқит сохта, тамоми нерӯҳояшро аз қаламрави Украина берун кунад. Муҳим ин нукта аст, ки ба ҷонибдории ин тасмим 143 кишвари узв раъй доданд. Мухолифи ин тасмим мисли ҳамеша панҷ кишвари ғасбгар ва шариконаш буданд – Русия, Беларус, Кореяи Шимолӣ, Сурия ва Никарагуа.
Видеоро дар инҷо бинед:
Браузери шумо HTML5-ро намешиносад
Гуфтугӯ бо сафири Украина дар Тоҷикистон
Агар содда карда гӯем, ғасби қаламрав дуздӣ аст, онҳо талош доранд, қисмате аз сарзамини моро бидузданд. Тамоми ҷаҳониён мебинанд, ки Русия талош дорад, ҳар чизеро, ки дасташ ба он мерасад, бидуздад. Сарбозонаш чойнику мошинҳои ҷомашӯӣ медузданд, сардоронашон тавлидоти корхонаҳо, гандумро медузданд, пешвояшон бошад, тасмим гирифтааст, қаламрави моро бидуздад. Мутмаинам, ки дузд бояд ба ҷавобгарӣ кашида шавад. Вагарна, Путин боз дуздидани чизи дигареро орзу мекунад ва ин даъфа на танҳо хоки Украина, балки қаламрави кишварҳои дигар метавонанд, мавриди сирқаташ қарор бигиранд.”
Радиои Озодӣ: Валерий Владимирович, иттилоъ дорем, ки теъдоде аз нерӯҳои пойгоҳи 201-и Русия дар Тоҷикистон ба ҷанг ба Украина фиристода шудаанд. Метавонед, омори дақиқеро дар бораи теъдоду дар кадом вилоятҳои Украина ҷангидани ин нерӯҳо бигӯед?
Валерий Евдокимов: “Воқеан, сарбозони пойгоҳи 201-и Русия дар Тоҷикистон дар ҷанг ба зидди Украина нақши фаъоле доранд. Фикр мекунам, ҷузъу томҳои асосии ин пойгоҳ дар моҳи марти имсол ба Украина фиристода шуда буданд. Нерӯҳо ва техникаи низомии пойгоҳ пайваста ба Украина фиристода мешаванд. Дар мавриди теъдоди нерӯҳо бо баровардаи таҳқиқоти журналистии Радиои Озодӣ розӣ ҳастам. Мо ба ин назарем, ки аз 1500 то 1700 нерӯи ин пойгоҳ ба Украина фиристода шудааст. Иттилое дар даст ҳаст, ки онҳо дар ҳайати ду баталйони гуруҳҳои тактикӣ ҷангида истодаанд. Омори дақиқеро гуфтан душвор аст, зеро ин ҷанг аст ва ҳар рӯз метавонад, талафоте шавад. Ин сарбозон асосан дар ду самт – дар маҳалли Донетск ва Купинск мушоҳида шудаанд. Ҳамчунин, онҳо дар ҷангҳои атрофи Леман ва минтақаҳои дигар дида шудаанд. Албатта, шуморе аз онҳо куштаву захмӣ шуда, баъзе асир уфтодаанд. Дар Ютуб, дар саҳифаи Владимир Золкин, мусоҳиба бо ду низомии асир нашр шуд. Ин низомиён дар пойгоҳи 201-и Русия дар Тоҷикистон хидмати низомӣ карда ва моҳи сентябр асир уфтодаанд. Онҳо мегӯянд, ки якуми август ба Украина рафтанд ва тақрибан баъд аз як моҳ дар гуруҳи 80-нафарӣ асир афтоданд. Гуфтаниам, бале онҳо дар ин ҷанг ширкат мекунанд, дар ин ҳамлаи ғасбкорона ҳамроҳ ҳастанд, дар қатли шаҳрвандони мо ширкат мекунанду дар тахриби шаҳрҳову муассисаҳои мо даст доранд. Ҳарчӣ бештар онҳо дар ин ҷанг ширкат кунанд, ҳамон қадар куштаву захмиҳояшон бештару теъдоди зиёдашон асир гирифта мешаванд.”
Радиои Озодӣ: Ҳама медонанд, ки дар Русия басеҷ (басиҷ, сафарбарии нерӯҳои эҳтиётӣ) эълон шудааст. Шумо ба ин кор чӣ назар доред?
Валерий Евдокимов: “Хашми беасоси Путин, сустии артишаш ва сохторҳои низомӣ ӯро водор месозанд, тасмимҳое бигирад, ки кӯшиши хомӯш кардани аланга бо бензин аст. Басеҷ ба Русия дар тағйири вазъ дар ҷабҳа ҳеч ёрӣ карда наметавонад. Путин ҳатман дарк мекунад, ки бо чунин кор наметавонад моро тарс ё шикаст диҳад, пас, суоле ба миён меояд, ки чаро чунин рафтор мекунад? Бадии кор дар он аст, ки Путин тасмим гирифтааст, дар ин кор на танҳо мардуми кишвари худ, балки пойи сокинони кишварҳои шарикашро низ бикашад. Иттилое дар даст дорем, ки Русия мехоҳад, душаҳрвандиҳо ё муҳоҷирони хоҳони шаҳрвандии Русияро низ ба ҷанг дар Украина бифристад. Ҳарчанд мақомоти расмии Русия ин корро рад мекунанд, раванд аллакай шуруъ шудааст. Дар ин зимн мехостам, он идда аз шаҳрвандони кишвари ба мо дӯсти Тоҷикистонро ҳушдор диҳам, ки фикри ширкат дар ҷангро аз сар дур кунанд. Ин кор боиси ғаму андуҳ ва фалокат мешавад.”
Радиои Озодӣ: Оё дар сафи нерӯҳои Русия ва дар ҷанг ба зидди Украина шаҳрвандони Тоҷикистон низ ҳастанд? Чӣ қадаранд?
Валерий Евдокимов: “Дар ин ҷанг дар сафи Русия намояндаҳои миллатҳои Қафқоз ё Бурятияву Удмуртия ва миллатҳои дигар меҷанганд. Русия мехоҳад, мардуми кишварҳои дигарро низ ба ин ҷанг ҷалб кунад. Дар ин масъалаҳо бояд бисёр эҳтиёткор буд ва ҳар иттилоъро дақиқ санҷид. Ҳоло наметавонам, иддао кунам, ки тоҷикон дар Украина дар сафи артиши Русия меҷанганд. Барои ин кор бояд иттилои дақиқ дар бораи ҳар як тоҷики ҷангида дар Украинаро дар даст дошта бошам. Чунин иттилоъ надорам.
ИНЧУНИН, БИХОНЕД: "Даъватнома ба гӯр". Русия дар ҷанг бо Украина ба кумаки муҳоҷирон "зор" шудааст?Дар ин маврид мехостам, ин нуктаро низ таъкид кунам, ки Тоҷикистон ягона кишварест, ки бо Русия муқаррароти душаҳрвандӣ дорад. Ба ин назарам, ки дар даҳаи 90-ум муқаррароти душаҳрвандӣ ба хотири мусоидат дар ҳалли мушкилоти мардум роҳандозӣ шуда буд. Ҳоло шаҳрвандии Русия ба доми маргбор табдил шудааст.”
Радиои Озодӣ: Вазъи ҳозира ва ояндаи робитаҳои Тоҷикистону Украинаро чӣ гуна арзёбӣ мекунед?
Валерий Евдокимов: “Ман мавқеъгирии Тоҷикистонро дар мавриди эътироф накардани минтақаҳои ғасбшудаи Украина аз сӯи нерӯҳои Русия истиқбол мекунам. Ин ба мавзӯи ғасби нимҷазираи Қрим, вилоятҳои Донетск ва Луҳанск рабт дорад. Ҷониби Тоҷикистон дар ин мавзеъгирии худ устувор аст. Дар бораи дурнамои робитаҳо чизе гуфтан душвор аст, зеро ҷанг идома дорад. То ҳол Украина сӣ дарсади Маҷмӯи Маҳсулоти Дохилӣ ё 30 дарсади иқтисоди худро аз даст додааст. Русия бузургтарин корхонаҳои оҳангудозии Украина, бандарҳову фурудгоҳҳо ва дигар корхонаҳои бузурги кишварро тахриб карданд. Мо гардиши маҳсулотро миёни кишварҳоямон баррасӣ кардем ва аз 25-уми феврали соли ҷорӣ то 25-уми сентябр гардиши маҳсулот дар муқоиса бо ҳамин давраи соли гузашта 56 дарсад кам шудааст. То моҳи феврали соли ҷорӣ мо ба Тоҷикистон дору ва ширинӣ содирот мекардем. Бо оғози таҷовузи низомии Русия ба зидди кишвари мо роҳҳои интиқоли бор баста ва бештаре аз корхонаҳои саноатӣ дар минтақаҳои ҷангзада қарор гирифтанд. Баъзе аз онҳо комилан тахриб шудаанд. Мо дар бахши энержӣ ҳамкориҳои густурда доштем, корхонаҳои украинӣ дар бунёди неругоҳҳои барқи обӣ дар Тоҷикистон мушорикати барҷаста доштанд ва мехостанд, ҳоло низ дар сохтмони неругоҳҳо ширкат дошта бошанд. Аммо, ин ҷанг дар ин ниятҳо тағйироте ворид кард. Пешбинӣ кардани дурнамои ҳамкориҳои иқтисодии миёни Украина ва Тоҷикистон хеле душвор аст.”