Ҷанги Украина
Тоҷикон дар ду тарафи ҷанг. Киро аз кӣ муҳофизат мекунанд? ВИДЕО
Алиҷон Сафаров, яке аз зодаҳои Тоҷикистон аст, ки ахиран хабари маргаш дар Украина расонаӣ шуд. Ӯ 25 сол дошт ва дар артиши Русия хидмат мекард.
Аз оғози ҷанги Русия дар Украина хабари марги тақрибан даҳ зодаи Тоҷикистон ба наздиконашон расидааст ё матбуот тасдиқи онро ёфтааст. Пайвандони ин ҷавонони тоҷик, ки ҳама сарбози Русия будаанд, кушта шудани онҳоро тасдиқ мекунанд.
Дар бораи талафоти тоҷикон дар сафи нерӯҳои мусаллаҳи Украина ҳанӯз иттилое нест. Аммо дар наворҳое, ки дар расонаҳо ва шабакаҳои иҷтимоӣ чарх мезанад, дида мешавад, ки зодаҳои Тоҷикистон аз ҳарду ҷониби ҷанг ба асорат афтодаанд. Тасдиқу тафтиши дурустии ин навору хабарҳо дар шароити ҷанг номумкин аст.
Хадамоти истихборотии Украина моҳи апрели имсол рӯйхати гурӯҳе аз низомиёни Русияро расонаӣ кард, ки дар он номи беш аз даҳ тоҷик ҳам зикр шудааст. Мақомоти Украина гуфтанд, ин низомиён дар қатли сокинони осоишта дар Буча, канори Киев, даст доштанд. Зариф Абдураҳимови 32-сола, яке аз онҳост. Ӯ иддао кард, ки “ин рӯйхати кӯҳна аст”. Абдураҳимов гуфт, дар воқеъ, дар сафи нерӯҳои Русия хидмат кардааст, аммо соли 2018 қарордодашро қатъ намуда, ба Тоҷикистон баргашт.
“Аксари онҳое, ки шаҳрвандии Русияро доранд, ба хидмат даъват мешаванд. Онҳоро намепурсанд, ки хидмат кардан мехоҳӣ ё не. Фақат метавони интихоб кунӣ, ки бо қарордод хидмат кунӣ ё ҳатмӣ. Ман ба хидмат барои пул ё шаҳрвандӣ нарафтам. Ман аллакай шаҳрвандӣ доштам,” – гуфт ӯ.
Таҳлилгарон мегӯянд, дар ҳақиқат, тоҷиконе, ки шаҳрвандии Русияро доранд, имкони интихоб надоранд. Онҳо уҳдадоранд, ки ба хидмати ҳарбӣ раванд. Ҳатто агар дар Тоҷикистон ҳам хидмат карда бошанд. Аммо онҳое ҳам ҳастанд, ки ба хотири гирифтани шаҳрвандӣ ё даромад ба сафи нерӯҳои Русия мепайванданд. Махсусан ҳоло, ки ба гуфтаи таҳлилгар Парвиз Муллоҷонов “ба сарбозон барои ширкат дар амалиёти ҷангии Украина маблағи хуб пардохт мешавад”.
"Баъзе фишорҳо ҳам ҳаст. Яъне таҳдид мекунанд, ки агар омада, шартнома накунӣ, мо метавонем аз шаҳрвандӣ маҳрум кунем. Чунин ҳам ҳаст. Агар ба хидмат равед, аз як қатор имтиёзҳо, аз ҷумла имтиёзҳои андоз (молиёт) бархурдор мешавед. Ба Шумо ҳамчун собиқадор маблағ пардохт мешавад ва шуморо дар сохторҳои маъмурӣ ҳам аллакай дигар хел қабул мекунанд,” – шарҳ дод ӯ.
“Дар сафи нерӯҳои Украина ҳам зодаҳои Тоҷикистон ҳастанд,” мегӯяд Ҳайдаршо Зайдов, тоҷикистоние, ки шаҳрвандии Украинаро дорад. Дар ин кишвар ҳам мисли Русия, афроди дорои шаҳрвандӣ уҳдадории ҳарбӣ доранд. Аммо ба бовари Ҳайдаршоҳ, “тоҷикони Украина довталабона ба ҷанг мераванд”.
"Ҳатто онҳое, ки шаҳрвандии Украинаро надоранд, вале санади ҳаққи қомат дар ин кишварро доранд, дар ҷанг ширкат мекунанд, зеро онҳо дар ин ҷо оила доранд ва фарзандонашон шаҳрванди Украина ҳастанд. Онҳо мехоҳанд, оила, хона ва сарзамини худро ҳимоя кунанд. Зеро дар тамоми Украина ҷанг рафта истодааст."
Ин мусоҳиби мо мегӯяд, ба далели кам будани шумори тоҷикон дар Украина ба фарқ аз Русия, омори зодаҳои Тоҷикистон дар сафи нерӯҳои Украина ҳам камтар аст.
Бино ба омори расмӣ, дар 6 соли ахир, беш аз 500 зодаи Тоҷикистон соҳиби шиносномаи Украина шудаанд. Мақомоти Русия мегӯянд, дар 5 соли ахир ба беш аз 200 ҳазор Тоҷикистонӣ шаҳрвандӣ додаанд. Аксари онҳо ҷавон ва уҳдадоранд, ки ба хидмат раванд.
Дар солҳои истиқлол зодаҳои Тоҷикистон дар муноқишаҳои зиёди низомии кишварҳои дигар ширкат кардаанд. Тибқи иттилои Вазорати корҳои дохилӣ, то ду ҳазор шаҳрванди Тоҷикистон дар Ироқу Сурия дар сафи гурӯҳи тундрави “Давлати исломӣ” ё ДОИШ ҷангидаанд ва имрӯз баъзе аз онҳо дар Афғонистон қарор доштаанд.
Ҳамаи хабарҳои имрӯзро дар инҷо бихонед
Ҳушдори вазири олмонӣ аз "тактика"-ҳои Путин
Вазири умури хориҷии Олмон, ки бо як сафари ногаҳонӣ ба Киев рафтааст, нисбат ба "тактика"-ҳои Русия барои кашолкорӣ дар гуфтушуниди сулҳ дар мавриди хатми ҷанг дар Украина ҳушдор дод. Ин сафари нуҳуми Анналена Барбок ба Украина аз оғози ҳамлаи густурдаи Русия дар моҳи феврали соли 2022 аст.
Ӯ гуфт, бовар дорад Киев омодаи имзои як созиши сулҳ ба раҳбарии Амрикост: "Дар нишасти ояндаи вазирони корҳои хориҷии НАТО, мо ба ҷониби амрикоӣ рӯшан хоҳем кард, ки набояд бо тактикаҳои Путин даргир шавем."
Баёнияи вазири корҳои хориҷии Олмон пас аз он нашр шуд, ки Доналд Трамп, раисҷумҳури Амрико, таҳдид кард, ки агар Русия тарҳи оташбаси ӯро нодида гирад, бар маҳсулоти нафтияш боҷҳои дубора ҷорӣ хоҳад кард.
Трамп дар айни замон гуфт, агар Владимир Зеленский, президенти Украина, созишномаи истихроҷи маъданҳоро бо Иёлоти Муттаҳида имзо накунад, “бо мушкилоти калон” дучор мешавад.
Раисҷумҳури Амрико рӯзи 30-юми март гуфт, "ӯ талош мекунад аз ин қарордод ақибнишинӣ кунад. Мехоҳад, узви НАТО бошад, аммо ҳаргиз нахоҳад шуд. Вай инро медонад."
Ҳукумати Украина рӯзи 28-уми март гуфт, ҳамчунон дар ҳоли баррасии пешнависи тавофуқномае аз сӯи Иёлоти Муттаҳида дар мавриди конҳои маъдани ин кишвар аст. Расонаҳо гузориш доданд, ки Вашинтон бандҳои ин қарордодро чанд бор дигар кардааст.
Юлия Свириденко, вазири иқтисоди Украина, дар нишасти ҳукумат эълон кард, ки Киев дар ҳоли шакл додани мавқеи худ дар бораи ин қарордод аст, аммо вакилони порлумон танҳо замоне мавқеи худро муайян хоҳанд кард, ки иттифоқи назар вуҷуд дошта бошад. Вай афзуд, қабл аз он, баҳси умумӣ ба нафъи кор нахоҳад буд.
Украина дорои захираҳои қобили таваҷҷуҳе аз маводи маъдании муҳим мебошад, ҳарчанд миқдори он дақиқ нест. Маводи камёб бинобар истифода дар фанновариҳои дифоӣ ва ҳамчунин дар дастгоҳҳое монанди компютерҳо, телефонҳои ҳушманд ва батареяҳо бисёр арзишманд ҳастанд.
Украина ва Амрико дар аввалҳои моҳи март созиш карданд, ки барои истихроҷи маъданҳои муҳим як қарордод имзо мекунанд. Талошҳо барои имзои ин созишнома пештар, 28-уми феврал, дар пайи таниши лафзии Трамп ва Зеленский дар Кохи Сафед аз байн рафт.
Дар ҳамин ҳол, 30-юми март Трамп гуфт, агар эҳсос кунад раисҷумҳури Русия Владимир Путин монеи талошҳои ӯ барои поён додан ба ҷанг дар Украина шудааст, таърифаҳои 25-50-дарсадӣ бар ҳама маҳсулоти нафтии Русия ҷорӣ хоҳад кард.
Вай афзуд, вақте президенти Русия Владимир Путин хоҳони ташкили ҳукумати муваққатӣ дар Украина шуд, ки амалан ба маънои рондани раисҷумҳур Владимир Зеленский аст, "бисёр хашмгин" ва "дилсард" гашт. Худи Трамп пештар Зеленскийро "диктатори бидуни интихобот" номида буд.
"Агар бо Русия барои қатъи хунрезӣ дар Украина ба тавофуқ нарасем ва агар фикр кунам, ки ин гуноҳи Русия аст... он вақт ба ҳама нафти содиротии Русия таърифаи дубора ҷорӣ хоҳам кард," – гуфт Доналд Трамп.
Трамп афзуд, ки дар сурати даст наёфтан ба оташбас, давоми як моҳи оянда иқдомоти тиҷоратӣ рӯи даст хоҳад гирифт.
Ин изҳорот баъди он садо дод, ки Кохи Сафед рӯзи 25-уми март гуфт, ҳам Русия ва ҳам Украина ба оташбас дар Баҳри Сиёҳ ва зарба назадан ба иншооти энергетикии ҳамдигар розӣ шудаанд. Бо вуҷуди ин, мушкилот боқӣ монд.
Киев мегӯяд, ба иҷрои созиш омода аст, аммо Маскав дар иваз лағви баъзе аз таҳримҳои вобаста ба ширкату бонкҳои русиро талаб дорад.
Путин розӣ шудааст, ки ҳамлаҳоро ба бахши энержии Украина бас кунад
Владимир Путин, президенти Русия, дар суҳбат бо Доналд Трамп, раисҷумҳури Амрико, розӣ шудааст, ки барои сӣ рӯз ҳамлаҳоро ба бахши энержӣ ва зербунёдҳои Украина бас кунад. Ба унвони қадаме дар роҳи расидан ба оташбаси комил.
Ин гуфтугӯи телефонӣ рӯзи 18-уми март зиёда аз 90 дақиқа идома кардааст. Дар Кремл ва Кохи Сафед гуфтанд, ки ҳарду ҷониб барои поён додан ба ҷанг дар Украина ва расидан ба сулҳи дарозмуддат пойбанд ҳастанд.
Кохи Сафед шоми сешанбе дар баёнияе гуфт, Трамп ва Путин мувофиқат кардаанд, ки ҳаракат барои сулҳ бо қатъи ҳамлаҳои Русия ва Украина ба таъсисоти энержӣ ва зерсохтҳои якдигар оғоз гардад.
Бар асоси ин баёния, раҳбарони Амрико ва Русия ҳамчунин созиш кардаанд, ки "музокироти фаннӣ" барои оташбас дар Баҳри Сиёҳ ва оташбаси комилу сулҳи доимӣ анҷом шавад.
Кремл мегӯяд, раисҷумҳури Русия "чанд нуктаи муҳимро дар мавриди таъмини назорат бар оташбаси эҳтимолӣ дар тамоми хати ҷанг, қатъи басеҷ ва муҷаҳҳаз кардани нерӯҳои мусаллаҳи Украина" баён доштааст.
"Қатъи пурраи ёриҳои низомии хориҷӣ ва додани маълумоти иктишофӣ ба Киев ҳамчун шарти калидии пешгирӣ аз сахттар шудани низоъ ва талош барои ҳалли масъала бо роҳҳои сиёсӣ ва дипломатӣ таъкид шуд," – гуфта шудааст дар изҳороти Кремл.
Маскав ҳамзамон гуфт, музокироти сулҳ бояд "аз байн бурдани сабабҳои асосии буҳрон ва манфиатхҳои қонунии Русияро дар бахши амният ба назар гирад."
Русия дар моҳи феврали соли 2022 ба хоки Украина ҳамла кард. Путин беасос иддао дорад, ки ҳукумати Украинаро миллатгароён роҳбарӣ карда, камшуморони русро дар шарқи ин кишвар мекушанд ва ҳадафи Русия "ғайринизомӣ ва халос кардани Украина аз дасти миллатгароён аст".
Владимир Зеленский, раисҷумҳури Украина, бо сафари корӣ дар Финландия қарор дорад. Вай дар суҳбат бо хабарнигорон гуфт, талабҳои Путин баёнгари онанд, ки ӯ на дар фикри оташбас, балки зарба задан ба нерӯҳои мусаллаҳи Украина аст.
"Вақте Путин дар бораи анҷоми мобилизатсия мегӯяд, мавқеаш башардӯстона нест, балки ба хотири он аст, ки артиши моро хурдтар ва заифтар кунад. Айни ҳаминро дар бораи талаби ӯ дар мавриди қатъи ёриҳои низомӣ ва иттилооти иктишофӣ гуфтан мумкин аст," -- афзуд Зеленский.
Доналд Трамп дар оғози давраи дувуми раёсаташ ба хатми ҷанги сесола дар Украина авлавият дод. Мақомоти Украина ва Амрико баъд аз музокироти худ дар Арабистони Саудӣ рӯзи 11-уми март эълон карданд, ки Киев ба пешниҳоди оташбаси 30-рӯза розӣ шуд, ба шарте ки Русия низ онро бипазирад.
Путин қаблан шартҳои изофӣ, аз ҷумла қатъи интиқоли силоҳро аз Амрико ба Киев дар миён гузошта, хоста буд, Украина иҷозаи пайвастан ба НАТО-ро надошта бошад ва кишвари бетараф монад.
Киев дар гузашта чунин шартҳоро рад кардааст.
Раисҷумҳури Украина Владимир Зеленский борҳо таъкид кардааст, ки кишвараш барои қабули ҳамагуна созиши сулҳ ба кафолати амниятии ҳампаймонҳои ғарбии худ, аз ҷумла аъзои НАТО ниёз дорад.
Котиби давлатии Амрико Марко Рубио рӯзи 16-уми март дар мусоҳиба бо телевизиони CBS гуфт, созишномаи ниҳоии сулҳ "заҳмати зиёд ва гузаштҳои ҳам Русия ва ҳам Украинаро металабад" ва афзуд, "то даме ки онҳо ба сӯи ҳамдигар тирандозӣ мекунанд" ҳатто оғози чунин музокирот мушкил хоҳад буд.
Раисҷумҳури Фаронса ва сарвазири нави Канада рӯзи 17-уми март пуштибонии қавии худро аз Украина баён карданд, чун ба бовари онҳо "Киев ба ҳамлаи таҷовузкоронаи Русия мубориза мекунад".
Трамп ва Путин дар бораи поён додан ба ҷанги Украина гуфтугӯ мекунанд
Намояндаи вижаи Доналд Трамп гуфт, президенти Амрико ин ҳафта бо ҳамтои руси худ Владимир Путин дар бораи поён додан ба ҷанги сесола дар Украина гуфтугӯ хоҳад кард. Стив Виткофф рӯзи 16-уми март дар суҳбат бо шабакаи CNN музокироти худро бо Путин дар ҳафтаи гузашта "мусбат" хонд ва изҳори умед кард, ки пешрафти воқеӣ дар амри поён додан ба ин даргирӣ ба даст биояд.
Ӯ ба CNN гуфт, "интизор дорам, ки ин ҳафта тамоси телефонӣ миёни ҳар ду президент барқарор шавад" ва таъкид кард, ки гуфтугӯйи миёни Трамп ва Путин "бисёр хуб ва мусбат" хоҳад буд.
Стив Виткофф, ки намояндаи хоси Трамп дар умури Ховари Миёна аст ва дар музокироти сулҳ дар Украина ҳам нақш дорад, дар идома гуфт, "мо ҳамчунин дар ҳоли гуфтугӯ бо украиниҳо ҳастем".
Намояндаи Доналд Трамп афзуд, "агарчӣ вазъият дар майдони ҷанг бисёр печида аст, мо дар ҳоли пур кардани холигоҳ миёни ду тараф ҳастем."
Раисҷумҳури Амрико дар моҳи феврал эълон карда буд, ки бо Путин барои поён додан ба ҷанг дар Украина ва масъалаҳои дигар гуфтугӯйи телефонӣ доштааст. Пас аз он, ҳайатҳои баландпояи ду кишвар 18-уми феврал дар Риёз, пойтахти Арабистони Саудӣ, мулоқот карданд.
Дар он музокирот Украина ва кишварҳои аврупоӣ ҳузур надоштанд.
Аз тарафи дигар, ҳамзамон бо талошҳои Аврупо ва Амрико барои барқарории сулҳ миёни Русия ва Украина, ҳамлаҳои маргбор ва вайронгари ду кишвар ба хоки якдигар идома дорад.
Нерӯҳои артиши Русия рӯзи 15-уми март ба фишори худ барои ақиб рондани нерӯҳои украинӣ аз минтақаи Курск дар дохили хоки Русия идома доданд, аммо Киев эълон кард, ки нерӯҳояш дар ин минтақа муҳосира нашудаанд. Ҳамзамон чанд минтақа дар ду кишвар ҳадафи ҳамлаҳои ҳавоӣ қарор гирифтанд.
Ин таҳаввулот дар ҳоле сурат мегирад, ки сарвазири Бритониё, рӯзи 14-уми март пас аз поёни нишасти маҷозӣ бо 25 кишвар ва созмони пуштибони Украина, дар як нишасти хабарӣ таъкид карда буд, ки Путин "агар дар мавриди сулҳ ҷиддӣ аст, даст аз ҳамлаҳои ваҳшиёнаи худ бардорад".
Доналд Трамп, раисҷумҳури Амрико, низ гуфтааст, Русия "чорае ҷуз қабули оташбас надорад. Дар ғайри ин сурат, бо таҳрим рӯбарӯ хоҳад шуд." Ӯ, албатта, таъкид кардааст, ки умедвор аст, кор ба онҷо накашад.
Паҳподҳои нахи нурӣ. Шеваи ҷанги Русияву Украина дигар шудааст?
Артиши Украина дар набард бо нерӯҳои ҳавоии Русия теъдоди афзояндаи паҳподҳо ё дронҳоеро мебинанд, ки бо нахи нурӣ ё оптикӣ идора мешаванд ва заданашон ҳам осон нест.
Дронҳоеро, ки бо амвоҷи радиоӣ идора мешаванд, радёбӣ ва аз кор андохтан мумкин аст. Коре, ки бо дронҳои нахи нурӣ карда намешавад. Артиши Украина ҳам ҳоло фанновариҳои ба ин монандро ба кор мебарад, аммо дар ин самт аз Русия ақиб мемонад.
Сергей Бескрестнов, низомии украинӣ, гуфт, "ин дронҳо дар як соат то 60 километр ҳаракат мекунанд, манёвр анҷом медиҳанд ва нахи нурӣ то фосилаи 10 километр пойдор мемонад ва канда намешавад."
Нерӯҳои Украина дар наздикии шаҳри Покровск дронҳоеро озмоиш мекунанд, ки ба нахҳои нозуки нурӣ васл шудаанд.
"Чанд моҳ аст, ки артиши Русия аз паҳподҳои нахи нурӣ истифода мебарад. Бахусус дар вилояти Курск. Ҳеч кас мавҷи видеоии онро ёфта наметавонад. Ба ҷойи мавҷи радиоӣ, паҳподро бо нахе идора мекунанд, ки аз думаш боз мешавад. Абзорҳҳои электронӣ ин дронҳоро аз кор андохта наметавонанд,” – гуфт Роман Паҳулич, хабарнигори Радиои Озодӣ дар Украина.
Сергей Бескрестнов мегӯяд, нерӯҳои украинӣ қаблан бо роҳҳои ҷангалӣ бехатар ҳаракат мекарданд, “чун ҷангал монеи мавҷҳои радиоӣ мешавад. Ба душман пайдо кардани мову ҳадаф гирифтан дар даруни ҷангал осон набуд, зеро мавҷ гум мешавад.”
Баръакси паҳподҳои маъмулӣ дар паҳподҳои нахи нурӣ, мавҷ дар сатҳи поён ва наздик ба замин ҳам қавӣ мемонад. Бисёре аз онҳо то масофаи 20 километр ба ҳадафашон мерасанд. Печидани нахи онҳо ба чизе ва ё канда шудан, аз хатарҳои асосӣ барои ин навъи паҳподҳост. Нерӯҳои Украина мегӯянд, Русия истифода аз паҳподҳои нахи нуриро бо суръат зиёд мекунад.
Сергей Бескрестнов, низомии украинӣ: “Бар тибқи гузоришҳои ширкатҳои чинӣ, фармоишҳо аз тарафи Русия ҳар моҳ зиёду зиёдтар мешаванд. Онҳо ҳам дронҳои зиёдтар истеҳсол мекунанд ва сабтҳои видеоии мо нишон медиҳад, ки русҳо ин паҳподҳоро дар ҳамаи ҷабҳаҳо истифода мебаранд.”
Украина ҳам барои истеҳсоли ингуна дронҳо дасту по мезанад. “Озмоишҳои аввалини паҳподҳои мо чандон хуб набуданд, чун бо ғалтакҳо ва нахҳои нурӣ мушкилӣ доштем. Озмоишҳои ахир нишон доданд, ки шаш ширкати мо метавонанд, ин навъи дронҳоро истеҳсол кунанд,” – шарҳ дод Сергей Бескрестнов.
Видеоро дар инҷо бинед:
2 кушта ва 18 захмӣ. Ҳамлаи густурда бо ҳавопаймои бесарнишин ба Маскав
Мақомоти Русия гуфтанд, ки Украина субҳи 11-уми март бо даҳҳо ҳавопаймои бесарнишин ба шаҳри Маскав ва вилояти ҳамноми он ҳамла кард.
Дастикам ду кас кушта ва 18 нафар захмӣ шуда, баъзе аз биноҳои истиқоматӣ ва зербунёдҳо осеб дидаанд.
Вазорати дифои Русия гуфт, ки дар маҷмуъ 337 паҳподи Украинаро дар гӯшаҳои гуногуни кишвар задаву нобуд кардаанд. Маълум нест, дар ҳамлаҳои Украина чӣ қадар дрон ба кор бурдаанд, вале он яке ҳамлаҳои васеъмиқёси Украина ба қаламрави Русия дар чанд ҳафтаи гузашта ба ҳисоб меравад.
Аксу видеоҳои тасдиқношуда аз Маскав ва атрофи он нишон медиҳанд, ки ҳавопаймоҳои бесарнишин ба биноҳои истиқоматӣ зарба задаанд.
Украина масъулияти ҳамларо ба дӯш нагирифтааст.
Сергей Собянин, шаҳрдори Маскав, дар Телеграм хабар дод, ки нерӯҳои Русия 91 ҳавопаймои бесарнишини Украинаро дар фазои Маскав нобуд карданд. Ӯ тасдиқ кард, ки порчаҳое аз дрони маҳвшуда ба боми бинои истиқоматӣ дар кӯчаи Домодедовская осеб расонидааст.
Ин ҳамла ба парвози ҳавопаймоҳо ва кори фурудгоҳҳои Маскав, ки аз тариқи онҳо ҳазорон муҳоҷири тоҷик ҳам сафар мекунанд, низ таъсир гузошт.
Оҷонси нақлиёти ҳавоии Русия хабар дод, ки фурудгоҳҳои "Жуковский" ва "Домодедово" ба далели ҳамлаҳои ҳавопаймоҳои бесарнишин корашонро муваққатан боздоштанд. Фурудгоҳи "Внуково" низ қабул ва фиристодани ҳавопаймоҳоро қатъ кард. Баъд аз муддате парвозу фуруди ҳавопаймоҳо дар ҳарсе фурудгоҳ аз сар гирифта шуд.
Бо онки мақомот ба арзёбии миқёси осебу вайронӣ ва хатарҳои эҳтимоли идома медиҳанд, авзоъ пуршиддат боқӣ мемонад.
Русия низ дар рӯзҳои охир ҳамларо ба зерсохторҳои Украина ва ҳадафҳои ғайринизомӣ дар ин кишвар бештар кардааст.
Нерӯҳои дифои ҳавоии Украина рӯзи 11-уми март гуфтанд, шаби гузашта як мушаки "Искандар-М" ва 79 ҳавопаймои бесарнишини Русияро аз байн бурданд. Ба гуфтаи онҳо, ин ҳавопаймоҳо минтақаҳои зиёде аз ҷумла Киев, Одесса, Днепропетровск ва Харковро нишон гирифта буданд.
Ҳамлаҳои густурда ба ҳамдигар дар замоне сурат мегирад, ки мақомоти баландпояи Амрико ва Украина дар Арабистони Саудӣ ҷамъ омадаанд ва дар бораи роҳҳои поён додан ба ҷанги сесолаи Русия дар Украина суҳбат мекунанд.
Музокироти якрӯза аввалин мулоқоти мақомоти расмии Амрикову Украина пас аз дидори ҷанҷолии Владимир Зеленский, раисҷумҳури Украина бо Доналд Трамп, раисҷумҳури Амрико аст, ки дар он ду тараф доир ба қатъи ҷангу расидан ба сулҳ дар назди хабарнигорон ошкоро баҳсу ҷадал карданд.
Видео дар инҷост:
Занони зиндониро дар Украина ба ҷабҳаи пеши ҷанг мебаранд
Дар Украина дар баробари мардони зиндонӣ баъзе аз занони маҳбус низ барои ҷанг дар сафи нерӯҳои мусаллаҳ изҳори омодагӣ кардаанд. Онҳо мегӯянд, аз хатарҳо огоҳанд, вале умед доранд, ки ин амал барои сабуктар шудани ҳукмашон ёрӣ медиҳад.
"Муҳим он аст, ки бо мо ба мисли одамони одӣ муносибат мекунанд. Ҳатто раҳми моро мехӯранд," – гуфт яке аз ин занон бо номи Текила. Вай дар зиндон ҳукми сесолаашро адо мекард. Вақте пешниҳоди рафтан ба ҷангро гирифт, баъди андешаронӣ ба хидмати пурхатари низомӣ розӣ шуд.
Хабарнигор: Шумо дар бахши ҳамлаварон ҳастед. Оё ягон бор аз пайвастан ба артиш пушаймон нашудед?
Текила: Бале, шудам, аммо агар ҳамин ҳоло ба ман фармон шавад, ки бояд ба амалиёти ҳамла ҳамроҳ шавам, ман меравам.
Хабарнигор: Лаҳзае, ки аз зиндон берун шудед, чӣ ҳис доштед?
Текила: Нафаси чуқур кашидам. Берун аз зиндон ҳатто ҳаво дигар аст.
Рӯзҳои дарози Текила дар зиндон бо дӯзандагӣ мегузашт. Биноан, пас аз берун шудан аз он ҷо бояд ҷисмашро обутоб медод. Ба мисли ӯ беш аз сад зани маҳкумшуда дар Украина барои сабук кардани ҷазо ё озодии пеш аз муҳлат хидмат дар артишро интихоб карданд.
То имрӯз артиши ин кишвар талош дошт аз ҳисоби ҳазорон марди зиндонӣ камбуди нерӯро ҳал кунад. Онҳое, ки ба ҷиноятҳои сангин маҳкум шудаанд ё ба амнияти миллӣ хатар доранд, аз чунин имкон баҳравар нестанд.
Як зани зиндонии дигар дар артиши Украина гуфт, "ман дар маркази фармондеҳӣ ҳастам. Бо коргузорони ҳавопаймоҳои бесарнишин, қисмҳои миномётӣ, пулемётӣ ва гурӯҳҳои ҷангӣ дар хати ҷабҳа робита дорам."
Маҳбусони дигар ҳам худро дар артиш номнавис мекунанд. Онҳо умедворанд, ки ҳаёташон дигар мешавад. Галина, яке аз ин занон, мегӯяд, "мехоҳам ба ҷанг равам, зеро писарам дар 25-солагӣ ва баъди се моҳ шавҳарам дар Бахмут дар ҷабҳа ҳалок шуданд."
Галина барои дуздӣ ба 6 сол зиндон маҳкум шудааст.
Хабарнигор: Дар ҷабҳа чӣ кор карда метавонед?
Галина: Ман метавонам дар ду ҷо кор кунам. Панҷ сол дар омӯзишгоҳи Киев духтурӣ хондам. Дар мошини Ёрии таъҷилӣ кор мекардам. Таҳсили қаннодиро низ гузаштаам. Мехоҳам, ки Украина ва фарзандони ояндаамонро дифоъ кунам, мубориза барам, ба бачаҳо мадад расонам.
Фармондеҳони украинӣ мегӯянд, маҳбусони собиқ сарбозони ҷасур ва ангезадор ҳастанд.
Видеоро дар инҷо бинед:
Ҷалби ҷавонони аз 18 то 24-сола. Украина камбуди нерӯро чӣ гуна ҳал мекунад?
Мақомоти Украина то ҳол ҷалби ҷавонони то 24-соларо ба артиш қабул надоштанд, зеро ба гуфтаи онҳо, ҷанг метавонад ба камшавии насл сабаб шавад. Камбуди шадиди нерӯ барои истодагарӣ дар муқобили Русия мақомоти Украинаро водор кард, ки барномаи наверо пешниҳод намоянд. Акнун ҷавонони аз 18 то 24-сола метавонанд ихтиёрӣ ба артиш бираванд. Дар иваз имтиёзҳо ҳам пешбинӣ шудааст.
"Насле, ки имрӯз қарор қабул мекунад" – номи ташаббуси охири ҳукумати Украина аст, ки дар ҳаҷми 1 миллион ҳривня, муодили 24 ҳазор доллар, имтиёз ваъда медиҳад. Ин маблағ, аз ҷумла, қарзи хонагирии боимтиёз, таҳсили ройгон дар донишгоҳ ва ҳаққи сафар ба хориҷа баъди адои хидматро пешбинӣ мекунад. Бар асоси қонуни ҳозираи ҷанг дар Украина, мардони аз 18 то 60-сола ҳаққи тарк кардани кишварро надоранд.
Мақомоти Вазорати дифои Украина, инчунин, ба ҷавонони довталаб тамринҳои кӯтоҳмуддат, ҳаққи интихоби маҳалли хидмат ва ҳам ба таъхир гузоштани хидматро дар артиш баъди 25-солагӣ ваъда медиҳанд.
Бар асоси қарордодҳои пешниҳодии нав, муҳлати хидмат як сол мешавад, вале, ба иттилои Вазорати дифоъ, хоҳишмандон метавонанд онро дароз кунанд. Дар муқоиса бо қонуни ҳозираи хидмати ҳатмӣ, ҳоло сарбозон, дар сурати зинда мондан, бояд бемуҳлат дар артиш бошанд.
Чанд рӯз баъд аз эълони ташаббуси нави Вазорати дифоъ, Дмитро Лазуткин, сухангӯи ин ниҳод, ба Радиои Аврупои Озод/Радиои Озодӣ гуфт, ки барнома “мавриди таваҷҷӯҳ”-и ҷавонони зиёд гардид.
Украина дар давраи ҳуҷуми васеъмиқёси Русия ба қаламраваш, баъд аз соли 2022, бо чандин мушкил, аз ҷумла камбуди сарбоз ва силоҳу муҳиммоти ҷангӣ ва дар баробари ин бо мушкили фасод рӯбарӯст.
Мавзӯи камбуди нерӯ дар артиши Украина дар ҷараёни баҳси доғи байни президенти Украина Владимир Зеленский, раисҷумҳури Амрико Доналд Трамп ва муовини президенти Амрико Ҷей Ди Венс дар Кохи Сафед ҳам рӯзи 28-уми феврал садо дод. Трамп ба Зеленский гуфт, кишвараш “камбуди сарбоз дорад”, дар ҳоле ки Венс гуфт, мақомоти Украина “ҷавонони синни даъватро маҷбур мекунанд, ки ба ҷабҳаи ҷанг бираванд”.
Маъмурияти Ҷо Байден, президенти пешини Амрико, ки барои мадад ба Украина дар ҷанг бо Русия даҳҳо миллиард доллар додааст, моҳи ноябр ба Киев гуфт, ки Украина силоҳҳои заруриро дар ихтиёр дорад ва бояд шумори сарбозонашро бештар кунад. Сухангӯи вақти Шӯрои амнияти миллии Кохи Сафед Шон Саветт он замон гуфт: “Агар онҳо барои такмили сафи артиш иқдом кунанд, мо омода ҳастем, ки иқтидори тамринии худро афзоиш диҳем”.
Чаро Зеленский аз сафарбарии ҷавонон худдорӣ мекард?
То ҳол Украина ба даъватҳои Амрико ва ҳампаймонҳои дигари ғарбияш барои поин овардани синни даъват ба артиш муқовимат мекард. Мақомот мегуфтанд, ирсоли ҷавонон метавонад Украинаро бо буҳрони демографӣ рӯбарӯ кунад ва дар барқарории баъдиҷангии кишвар ҳам таъсири манфӣ расонад.
Моҳи апрели соли гузашта дар Украина синни даъват ба артишро аз 27 ба 25 сол поин оварда, барои фирор аз артиш ҷазо таъйин карданду ба хидмати ҳарбии гирифторони сил ё HIV ҳам дар сурати доштани қувват иҷоза доданд. Вале ин тадбирҳо таъсири чандоне надоштанд.
Ташаббуси охир ҳам баъзе сокинони Украинаро ба хашм овардааст. Як собиқадори артиш ва фаъоли иҷтимоӣ Олег Симороз нақшаи навро “табъйиз”-и сарбозоне номид, ки ҳаққи имтиёзҳои ҳарбиро надоранд.
Симороз дар саҳифааш дар Фейсбук навишт: “Мо набояд мардумро дар артиш бар пояи син тақсимбандӣ кунем”. Ӯ гуфт, чаро, масалан, бояд ҳуқуқи як сержанти 55-солаи захмӣ дар ҷанг, ки маълумоти донишгоҳӣ надорад, аз як ҷавони 20-сола камтар бошад?
Моҳи феврали соли 2022, вақте Русия ба хоки Украина ҳамла кард, даҳҳо ҳазор сокини ин кишвар, аз ҷумла онҳое, ки дар хориҷа зиндагӣ мекарданд, ихтиёрӣ барои дифоъ аз хоки ватанашон баланд шуданд. Вале бо гузашти вақт дилгармиву омодагии мардум барои идомаи ширкат дар артиш камтар мешавад.
Украина дар ҳалли мушкил ноком шуд?
Саймон Шлегел аз Гурӯҳи байнулмилали бӯҳронҳо, моҳи декабр навишта буд, ки баъд аз ҳуҷуми Русия “мушкили камбуди нерӯ барои дифоъ аз кишвар дар Украина калон буд”. Вале, ба навиштаи ӯ, “мавҷи афзуни ҷалби ихтиёриён баъди ишғоли Қрим дар соли 2014, ҳуҷуми васеъмиқёси Русия дар соли 2022, се соли ҷанги бераҳмона ва ҳам набуди дурнамои рӯшани пирӯзии Украина поин омад”.
Матбуоти Украина менависад, ки дар моҳҳои январ то сентябри соли 2024 дар ин кишвар 18 ҳазор мавриди фирор аз артиш сабт шудааст ва бино ба гузоришҳо, ҳазорҳо нафар ришва дода, аз кишвар гурехтаанд. Вале бисёре аз сокинони Украина ҳамоно мегӯянд, омодаанд, ҳар қадар зарур аст, аз кишвар дифоъ кунанд.
Трамп кумакҳои низомии Амрикоро ба Украина боздошт
Бино ба гузоришҳо, Доналд Трамп, раисҷумҳури Амрико, дар пайи мулоқоти пуртаниш бо ҳамтои украинии худ, Владимир Зеленский, фиристодани ёриҳои низомиро ба Киев боздоштааст. Хабаргузории "Рейтерс" рӯзи 3-юми март аз қавли як мақоми Кохи Сафед навишт, ки "мо дар ҳоли мутаваққиф кардан ва ҳамчунин бознигарӣ дар кумакҳоямон ба Украина ҳастем."
Ба гузориши Bloomberg ва Fox News, ин таваққуф то замоне идома хоҳад дошт, ки аз дидгоҳи Доналд Трамп, раҳбарони Украина бо ҳусни ният, пойбандии худро ба сулҳ нишон диҳанд. Як мақомдори ҳукумати Амрико ба Fox News гуфт, қатъи кумакҳо "доимӣ нест, балки як таваққуф аст".
Ирина Фриз, узви порлумони Украина аз эътилофи мухолифони Ҳамрайъии Аврупо, ки ҳамчунин узви кумитаи миллии амният, дифоъ ва иктишофи порлумони Украина аст, гуфт, "муколама бо Иёлоти Муттаҳида бояд фавран барқарор карда шавад, зеро ин танаффус ба маънои васеяш танҳо ба фоидаи Путин аст".
Гузориши видеоӣ дар инҷост:
Раисҷумҳури Амрико рӯзи 3-юми март бори дигар ба Владимир Зеленский, раисҷумҳури Украина, тохт ва гуфт, ки сабраш дар баробари ӯ рӯ ба поён аст. Президенти Украина то кунун пешниҳоди оташбаси сареъ ва бидуни дарёфти замонатҳои амниятии мушаххаси Амрикоро напазируфтааст.
Изҳороти раисҷумҳури Амрико дар ҳоле баён мешавад, ки раҳбарони аврупоӣ бо баргузории нишасте дар Лондон, дунболи иҷрои нақше қавитар будаанд.
Трамп дар вокуниш ба изҳороти ҳамтои украинии худ, ки поёни ҷангро "хеле ва хеле дур" дониста буд, дар шабакаи иҷтимоии Truth Social навишт, "ин бадтарин сухане аст, ки Зеленский метавонист бизанад ва Амрико онро барои муддати тӯлонӣ таҳаммул нахоҳад кард". Ӯ афзуд, ки Владимир Зеленский "то вақте ки аз пуштибонии Амрико бархӯрдор аст, намехоҳад сулҳ барқарор шавад".
Ёддошти Доналд Трамп нишон медиҳад, ки тармими робитаҳои Зеленский бо Кохи Сафед, он тавре ки раҳбарони аврупоӣ аз раисҷумҳури Украина хостаанд, кори душворе хоҳад буд.
Владимир Зеленский рӯзи ҷумъаи гузашта Кохи Сафедро бидуни имзои созишномаи истихроҷи маъданҳо тарк кард. Пас аз он мулоқоти пуртаниш, мақомҳои амрикоӣ хостори узрхоҳии ӯ шудаанд.
Майк Уолтс, мушовири амнияти миллии Кохи Сафед, рӯзи 3-юми март ба Fox News, гуфт, "чизе, ки бояд аз раисҷумҳур Зеленский бишнавем ин аст, ки ӯ аз ончи рух додааст, пушаймон аст, омодаи имзои қарордоди конҳои маъдан аст ва омодагӣ дорад, то дар гуфтугӯҳои сулҳ ширкат кунад".
Доналд Трамп шоми 3-юми март дар Кохи Сафед ба хабарнигорон гуфт, "Зеленский бояд бештар сипосгузор бошад. Зеро ин кишвар, Амрико, дар фарозу нишеб гирифтори онҳо будааст". Вай инчунин дар посух ба ин суол, ки оё қарордоди конҳои маъдан мурда аст ё хайр, гуфт, "на, фикр намекунам".
Кашмакаши лафзӣ дар утоқи кории Трамп дар Кохи Сафед, дар саросари ҷаҳон ва ба вижа Аврупо сару садоеро ба миён овард. Ин кашмакаш даст ёфтан ба оташбас ё тавофуқи сулҳе, ки Киев ва боқимондаи қораи Аврупоро дар баробари таҷовузи дигарбораи Русия осебпазир накунад, бо шакку тардид ҳамроҳ кардааст.
Рӯзи душанбе, як рӯз пас аз нишасти Лондон, сухангӯи нахуствазири Бритониё гуфт, барои созиши оташбас, ки ба қатъи ҷанг ҳадди ақал ба таври муваққат бианҷомад, "шуморе гузинаҳо рӯи миз" аст.
Як рӯз пештар, Эммануэл Макрон, раисҷумҳури Фаронса, аз пешниҳоди оташбаси якмоҳа "дар ҳаво, баҳр ва зерсохторҳои энержӣ" сухан гуфта ва афзуда буд, ки чунин иқдоме ба ҳампаймонҳо вақт хоҳад дод, то пойбандии Путинро ба оташбаси комил ва пойдор арзёбӣ кунанд.
Дар ҳамин ҳол, Урсула фон дер Лейен, раиси Кумисюни Аврупо гуфт, рӯзи 4-уми март дар мавриди барномаи тақвияти саноати дифоии Аврупо ва тавоноиҳои низомии ИА ба кишварҳои узв иттилоъ хоҳад дод. Бархе дигар аз раҳбарони аврупоӣ мавзеи тундтаре дар бораи Кохи Сафед ва моҷарои кашмакаши лафзии Трамп ва Зеленский гирифтаанд.
Рӯзгори муҳоҷир. Чанд тоҷик дар Украина асири ҷанг аст?
Русия се сол пеш, 24-уми феврали соли 2022, ба Украина ҳамла кард.
Мақомоти Русия бо роҳи маҷбур кардани онҳое, ки шиносномаи русӣ доранд, таҳдиди ихроҷи муҳоҷирон ё ваъдаи озодии маҳбусон ва осон кардани гирифтани шаҳрвандӣ, ба ҷалби зодагони Осиёи Марказӣ ба ҷанги зидди Украина оғоз намуданд.
Садҳо шаҳрванди Тоҷикистон ҳам дар ин давра ба ҷанг дар Украина бурда шудаанд.
Мақомоти Украина гуфтаанд, ки 54 зодаи кишварҳои Осиёи Марказӣ дар ин кишвар асир афтодаанд, ки дар панҷ урдугоҳи махсус барои асирон нигаҳдорӣ мешаванд.
Богдан Охрименко, сардори котиботи ситоди ҳамоҳангсозии Украина оид ба асирони ҷангӣ гуфт, "16 нафар асири тоҷик ҳаст, ки 11 нафараш шаҳрвандии Тоҷикистонро доранд ва дигарон шаҳрванди Русия ҳастанд."
Ба гуфтаи ӯ, ҳудуди 15 нафари дигар аз Узбекистон, 20 нафар қазоқ, 8 озарбойҷонӣ, 1 қирғиз ва як туркман дар асорат ҳастанд.
"Аксари онҳо, соли 2024 ум ба асорат афтоданд. Онҳое низ ҳастанд, ки аз солҳои 2022 ва 23 дар ҳамин ҷоянд,"--гуфт ӯ.
Ду моҳ пеш мо дар барномаи Рӯзгори муҳоҷир муроҷиати як зодаи Тоҷикисторо ба президент Эмомалии Раҳмон нашр карда будем, ки дар асорат афтодаву мехост дар раҳо карданаш мусоидат шавад.
Аммо тавре ба мо маълум шуд, ин асири тоҷик то ҳанӯз дар яке аз урдугоҳҳо дар Украина қарор дорад ва исмаш дар руйхати онҳое, ки барои табодул пешбинӣ шудаанд, ворид нагардидааст. Ҳамсараш низ ҳоло бо фарзандон дар Тоҷикистон қарор дорад ва мегӯяд, шавҳараш дигар бо ӯ ба тамос набаромад.
Пойгоҳои интернетии марбут ба Украина то кунун чандин наворҳои тоҷикони асирафтодаро нашр намуданд. Дар яке аз онҳо шаҳрванди маҷрӯҳшудаи Тоҷикистон аз раиси вилояти Орёл барои баргардониданаш ёрӣ хост.
“Ман шаҳрванди Тоҷикистон ҳастам ва дар вилояти Орловск қарордод бастам. 29 -уми март ба асорат афтодам. Поям шикастагӣ аст. Аз шумо хоҳиш дорам, ки барои бозгаштани ман ёрӣ диҳед,”--мегӯяд дар як навори видеоӣ.
Мақомоти Украина ва лоиҳаҳое, ки ба ҷустуҷӯйи асирон машғуланд, шумори дақиқи зодагони Осиёи Марказиро, ки бар ивази сарбозони украинӣ ба Русия баргардонда шудаанд, ошкор намекунанд.
Тоҷиддин Гардиеви 46-соларо, ки 26 сол боз дар шаҳри Николаеви Украина зиндагӣ дорад, чандин дафъа барои тарҷумонӣ назди тоҷикони асирафтода бурдаанд. Ӯ мегӯяд синни ҳамаи онҳо аз 20 ба боло буда, шиносномаи русӣ доштанд.
Баъди радду бадал. Амрико ва Украина бар сари захираҳо ба созиш расиданд
Манбаъҳои огоҳ ба хабаргузории "Рейтерс" гуфтаанд, ки Амрико ва Украина бар сари пешнависи қарордоде, ки дастрасии Вашингтонро ба манбаъҳои табиии Украина дар ивази ҳимоят аз Киев фароҳам мекунад, ба созиш расиданд.
Гузориш рӯзи 25-уми феврал ва баъди он нашр шуд, ки Доналд Трамп, раисҷумҳури Амрико, гуфт, Владимир Зеленский, раисҷумҳури Украина ният дорад охирҳои ин ҳафта барои имзои қарордод ба Вашингтон сафар кунад.
Ба гуфтаи ду манбаи огоҳ, сафари Зеленский ба Вашингтон рӯзи 28-уми феврал, як ҳафта баъд аз он сурат мегирад, ки раҳбарони ду кишвар якдигарро танқид карданд.
Доналд Трамп, ки талош мекунад ба зудӣ ба ҷанги Русия дар Украина поин диҳад, гуфтааст, агар созише ба даст биояд, нерӯҳои сулҳбон бояд дар Украина ҷобаҷо шаванд. Аммо Маскав бо ҷобаҷойии нерӯҳои НАТО ҳамчун нерӯи посдори сулҳ мухолифат кардааст.
Шитоби Трамп барои поён додан ба ҷанги Украина ин нигарониро ба миён овардааст, ки Амрико мумкин аст имтиёзе ба Владимир Путин, раисҷумҳури Русия бидиҳад, ки бо амнияти Украина ва Аврупо дар мухолифат қарор дорад.
"Рейтерс" менависад, ҳанӯз маълум нест, ки Украина ҳамон тавре ки мехоҳад, тавонистааст замонатҳои амниятӣ аз Амрико бигирад ё ин ки дар ивази манбаъҳои табиии худ танҳо ёриҳои низомии бештаре аз Вашингтон хоҳад гирифт.
Яке аз манбаъҳои огоҳ ба "Рейтерс" гуфтааст, ки баҳс миёни Киев ва Вашингтон дар бораи фиристодани кумакҳои низомии бештар барои Украина ҳанӯз идома дорад ва ба натиҷа нарасидааст.
Трамп ҳафтаи гузашта Зеленскийро "диктатор" хонд ва гуфт, ки ё бояд ҳарчӣ зудтар созиши сулҳро қабул кунад ё кишвари худро аз даст бидиҳад. Зеленский низ гуфт, ки раисҷумҳури Амрико "асир"-и маълумоти ғалати ҷониби Русия шудааст.
Як манбаи огоҳ ба шарти ифшо нашудани номаш ба "Рейтерс" гуфтааст, Кохи Сафед ба Зеленский пешниҳоди ин сафарро додааст. Ба гуфтаи ӯ, мақомоти ду кишвар бо ин пешнавис мувофиқат кардаанд ва мехоҳанд, ки онро имзо кунанд.
Трамп аз Украина мехоҳад садҳо миллиард доллар кумакҳоеро, ки ҳукумати Ҷо Байден ба Киев кардааст, пас бидиҳад ва ин созиш метавонад имкони дастрасии Иёлоти Муттаҳидаро ба маъданҳои Украина фароҳам кунад.
Як манбаи огоҳи дигар низ гуфтааст, Зеленский дар сафари худ ба Вашингтон бо намояндагони Конгресс мулоқот хоҳад кард, аммо мумкин аст, ки ин барнома тағйир кунад.
Владимир Зеленский аз имзои пешнависи қаблии тавофуқи захираҳои маъданӣ худдорӣ карда ва гуфта буд, ки ин пешнавис ҳеч замонати амниятӣ барои Украинаро дар бар намегирад. Киев ҳамчунин эътироз карда буд, ки Вашингтон хоҳони дастрасӣ ба 500 миллиард доллар сарвати табиии Украина аст, дар ҳоле, ки кумакҳои ИМА ба Украина чанд маротиба камтар аз ин будааст.
Трамп низ дар посух ба ин суол, ки Украина дар ивази қарордоди захираҳои маъдан чӣ чизе дарёфт хоҳад кард, гуфт, ки Иёлоти Муттаҳида то кунун 350 миллиард доллар, аз ҷумла, таҷҳизоти низомӣ, ба Киев додааст. Ӯ ҳамчунин дар посух ба ин суол, ки Амрико то чӣ вақт ба Украина таҷҳизоти низомӣ хоҳад дод, гуфт, "мумкин аст барои муддате идома кунад ё шояд то замоне ки бо Русия созише дошта бошем". Аммо ӯ дубора пешбинӣ кард, ки ҷанг метавонад ба зудӣ поён ёбад.
Украина дорои захираҳои бойи табиӣ аст, ки Иттиҳоди Аврупо онро маводи муҳим медонад. Ин захираҳо шомили маводи саноатӣ ва сохтмон, филизоти гаронбаҳо ва ғайриоҳанӣ ҳастанд. Захираҳои графити Украина низ 20 дарсад аз манбаъҳои ҷаҳониро ташкил медиҳад. Моддае, ки унсури калидӣ дар сохти батареяҳои мошинҳои электрикӣ ва реакторҳои ҳастаӣ аст.
"Ягон чиз намонд." Зиёни ҷанги Русия ба тоҷикони муқими Украина
Баъзе аз шаҳрҳо холӣ; хона, мактаб ва бемористонҳо вайрон карда шудаанд. Осори ҳуҷуми Русия ба хоки Украина дар се соли охир. Бархе аз тоҷикони муқими Украина мегӯянд, ҷанги идомадор ба кору зиндагии онҳо низ бетаъсир намонд.
Аз ҷумла, шаби 6-уми феврал дар ҳамлаи Русия ба бозори “Барабашово” дӯкони тоҷирони тоҷик пурра аз байн рафт. Ин бозори калонтарини Харкови Украина дар се соли ҷанг камаш се дафъа мушакборон шудааст.
Моликони чанде аз дӯконҳо пас аз ҳамлаи Русия дар рӯзи 24-уми феврали соли 2022 дарҳояшонро баста, Украинаро тарк кардаанд. Чандеи дигар ҳанӯз онҷо ҳастанд. Муҳаммадраҳим Холов, тоҷири зодаи Тоҷикистон, яке аз онҳост. Вай рӯзи 20-уми феврал ба Радиои Озодӣ наворе фиристод, ки дар он беш аз даҳ дӯкони сӯхтаро дидан мумкин аст.
“Тиҷорати мо аз байн рафт. Хонаи ман хуб аст, вале хонаи бародарони дигари тоҷик ба хок яксон шуд. Ягон чиз намонд, хонаҳо ба замин ҳамвор шудаанд. Мо зиндагии хуб доштем. Ягон тоҷику узбекро намегуфтанд, ки ту аз куҷоӣ. Аз соли 1994 дар инҷо зиндагӣ дорем, моро хеле эҳтиром мекунанд,” – нақл кард ӯ.
Холов дар Харков аст ва ба мардуми Украина кумак мекунад. Ӯро бештар бо он мешиносанд, ки дар рӯзҳои сахти ҷанг палав пухта, ба мардум дод. Муҳаммадраҳим мегӯяд, ҷанг дар се соли охир кору зиндагии тоҷикони муқимиро ба мисли миллионҳо украинӣ хароб кард.
Хумрон Пушкашов баъди сӣ сол зиндагӣ дар Украина, пас аз оғози ҷанг, ночор ин кишварро тарк кард. Дар шаҳри Одесса фурӯшгоҳи қолин дошт. Ҳоло бо ҳамсар ва ду фарзандаш дар Олмон ба сар мебарад.
"Орзу дорем, ки ҷанг тезтар тамом шавад. Гашта равем ба хонаву дари худ ва зиндагиро оғоз кунем. Олмон ҷойи хуб аст, фикр мекунам, мо бармегардем, вале фарзандон мемонанд, чун дар инҷо таҳсил мекунанд. Муҳим оромӣ шавад, дигар он тарафаш осон аст,” – гуфт ӯ.
Ҷанг баъзе аз тоҷикони муқими Украинаро на танҳо аз хонаву мол, балки аз наздиконашон ҳам ҷудо кард. Санавбари 35-сола бо се тифлаш аз Украина ба Лаҳистон (Полша) рафт, аммо ба шавҳараш тибқи қонуни замони ҷанг иҷозаи берун шудан аз Украинаро надоданд.
Ӯ гуфт, се сол боз бо кӯдаконаш дур аз шавҳар ранҷ мекашад: "Шавҳарамро нагузоштанд, ки бо мо биояд. Худам бо кӯдакон омадам, чун ҷое, ки зиндагӣ мекардем, мушакборон мешуд ва хонаҳои ҳамсоя хароб шуда буд. Ҳоло тарбияи фарзанд бе шавҳар мушкил аст. Забонро намедонистам, кӯдакон бемор мешуданд, намедонистам чӣ кор кунам.”
Гузориши видеоиро дар инҷо бинед:
Дар сафорати Тоҷикистон дар Украина гуфтанд, ки то оғози ҷанг зиёда аз 12 ҳазор зода ва 4,5 ҳазор шаҳрванди Тоҷикистон дар Украина кору зиндагӣ доштанд. Аксар шаҳрвандони Тоҷикистон пас аз оғози ҷанг аз ин кишвар берун шуданд.
Аз ҳисоби зодагони Тоҷикистон, ки шаҳрванди Украина буданд, танҳо занону кӯдакон ва мардони бемор имкони берун шудан аз ин кишварро пайдо карданд. Ҳоло ҳама чашм ба роҳи сулҳ ҳастанд, то дубора зиндагиашонро дар Украина ба роҳ монанд. Санавбар пайваста хабарҳоро пайгирӣ мекунад ва интизори рӯзест, ки поёни ҷанг эълон шавад: "Ваъдаи президенти Амрико аст, ки мегӯяд, ҷангро бас мекунад. Аз Худо умедворам, ки ҷанг бас мешаваду ба назди шавҳарам бармегардем."
Бо вуҷуди сарусадо хабаре аз тарҳи дақиқ дар бораи сулҳ дар Украина нест. Русия ба оҳистагӣ қисматҳои бештаре аз хоки Украинаро ғасб мекунад ва ҳанӯз ҳеч гуфтугӯе миёни Маскаву Киев дар бораи сулҳ расман сурат нагирифтааст.
Зеленский гуфт, ба хотири сулҳ дар Украина омодааст, истеъфо диҳад
Владимир Зеленский, президенти Украина, гуфт, омодааст, ба хотири сулҳ дар кишвараш аз мақоми худ истеъфо диҳад. Ӯ яке аз роҳҳои расидан ба сулҳро дар пазируфтани Украина ба созмони низомии НАТО донист.
Раисҷумҳури Украина рӯзи 23-уюми феврал дар остонаи сесолагии таҷовузи Русия ба хоки кишвараш ва дар замоне ки фишорҳои сиёсӣ аз ҷониби Вашингтон алайҳи ӯ бештар мешавад, ба суоли рӯзноманигорон посух дод. "Агар дар Укарина сулҳ шавад, агар ба шумо зарур аст, ки ман истеъфо диҳам, пас, ман омодаам…Омодаам инро бо НАТО иваз кунам," -- гуфт Зеленский.
Ӯ афзуд, агар зарур шавад, ӯ "фавран" аз мақомаш истеъфо медиҳад.
Доналд Трамп, раисҷумҳури Амрико, аз ин пеш Владимир Зеленскийро "диктатори интихобнашуда" номид ва гуфт, ки дар Украина бояд интихобот баргузор шавад.
Баҳс бар сари омор
Ҳафтаи гузашта Доналд Трамп чанд бор ба Зеленский ҳамлаи лафзӣ кард. Зеленский гуфт, мехоҳад, Трамп ба Украина биояд. Ӯ гуфт, аз кумаки Амрико "сипосгузор" аст. "Мехоҳам, ки бо Трамп ҳамдигарфаҳмӣ дошта бошем. Кафолати амниятӣ аз ҷониби Трамп барои мо хеле муҳим аст," -- гуфт Зеленский.
Ҳамзамон раисҷумҳури ҳарфи Трампро, ки Амрико 350 миллиард доллар ба Украина мадад кардааст, зери шубҳа гузошт ва гуфт, ки аз Иёлоти Муттаҳида наздик ба 100 миллиард доллар дарёфт кардаанд. Ӯ гуфт, ки ин маблағҳо кумак буданд ва онҳоро ҳамчун қарз эътироф намекунад.
Лаҳни Доналд Трамп дар мавриди Украина пас аз суҳбати телефониаш бо Путин ва мулоқоти намояндаҳои ИМА бо намояндаҳои Русия дар Арабистони Саудӣ тундтар шуд. Ӯ ҳатто дар як суҳбаташ Зеленскийро гунаҳкор кард, ки натавонист аз ҷанг пешгирӣ кунад ё онро барвақттар хотима диҳад.
Дар посух Зеленский гуфт, ки Доналд Трам таҳти таъсири дурӯғпароканӣ қарор гирифтааст.
Баҳс дар мавриди тарҳи ИМА ба Украина
Президенти ИМА дар идомаи ҳамлаҳои лафзӣ гуфт, ки Зеленскийро шахси сазовор барои музокироти сулҳ намебинад ва даъват кард, ки Украина барои ҷуброни маблағҳои Амрико созишномаи коркарди захираҳои нодири зеризаминиро имзо кунад.
Стив Виткоф, ёвари Тармп дар суҳбат бо телевизиони CNN гуфта буд, ки эҳтимол ин созиш рӯзи 24-уми феврал имзо шавад. Зеленский гуфт, ин созиш бояд кафолати амниятӣ дошта бошад ва фиристодани низомиёни амрикоӣ ба Украина мантиқӣ хоҳад буд.
Раҳбарони кишварҳои аврупоӣ дар баҳси як ҳафтаи ахир бо Зеленский ҳамназар ҳастанд. Онҳо низ бар инанд, ки ҳамагуна созиш бо дарназардошти манфиати Укарина ва Аврупо баста шавад.
Чаро Макрон ва Стармер назди Трамп рафтанд?
Эммануел Макрон, президенти Фаронса ва Кейр Стармер, сарвазири Бритониё барои гуфтугӯ бо Трамп ба Вашингтон рафтаанд. Ҳарду талош доранд, ки бо Трамп забон ёбанд.
Аксари раҳбарони кишварҳои аврупоӣ эълон карданд, ки аз Украина пуштибонӣ хоҳанд кард. Владимир Зеленский рад намекунад, ки агар Амрико кумак накунад, барояш сахт хоҳад буд.
Се соли пеш, рӯзи 24-уми феврали соли 2022 Русия ба Украина ҳамла кард. Он замон маъмурияти Ҷо Байден эълон кард, ки аз Украина пуштибонӣ мекунад. Амрико дар баробари Иттиҳоди Аврупо аз кишварҳои аслии пуштибони Украина дар муқобилият бар таҷовузи Русия дониста мешавад.
Доналд Трамп, ки моҳи ноябри 2024 дар интихоботи президентии ИМА пирӯз шуд, ваъдаи қатъи ҷанг дар Украинаро додааст. Чунин ба назар мерасад, ки дигар Амрико ба Украина кумак карданӣ нест ва бештар Трамп талош дорад, ки пулҳои додаашро аз Украина бозпас гирад.
Ҳанӯз хабаре аз тарҳи дақиқ дар бораи сулҳ дар Укарина нест. Русия ба оҳистагӣ қисматҳои бештаре аз хоки Украинаро ғасб мекунад ва ҳанӯз ҳеч гуфтугӯе миёни ду кишвар дар бораи сулҳ низ сурат нагирифтааст.
Трамп аз Украина хост, миллиардҳое, ки ИМА додааст, пас гардонад
Доналд Трамп, президенти ИМА рӯзи 22-юми феврал гуфт, аз Украина мехоҳад, миллиардҳо долларе, ки аз Амрико барои ҳифзи ин кишвар аз таҷовузи Русия ба даст овардааст, пас гардонад.
Ӯ ин ҳарфҳоро дар ҳамоиши амалии сиёсии муҳофизакорон (CPAC) дар Вашингтон баён дошт.
“Мехоҳам, ки онҳо бар ивази маблағҳое, ки мо додем, ба мо чизе бидиҳанд. Мо металҳои нодир ва нафт хостем, чизе, ки имкони ба даст оварданаш ҳаст,”—гуфт Трамп дар ин ҳамоиш.
Ӯ таъкид кард, ки барои баргардонидани пули Амрико талош мекунад.
Президенти ИМА ин ҳарфҳоро дар ҳоле гуфт, ки Вашингтон ва Киев дар мавриди созишномаи коркарди захираҳои минералии Украина, ки дар сохтани аккумулиятор барои мошинҳои электронӣ кор меоянд, гуфтугӯ дорад.
Кит Келлог, фиристодаи вижаи Амрико дар умури Украина ва Русия ҳафтаи гузашта дар суҳбат бо Владимир Зеленский гуфт, имзои ин созишнома “хеле муҳим аст”. Келлог Зеленскийро барои нишон додани “мардонагӣ” тавсиф кард.
Трамп дар ин ҳамоиш гуфт, ки шояд ба зудӣ дар ин маврид бо Украина созишнома имзо кунанд.
"Мо маблағҳои худро бармегардонем, чун ин ноодилона аст. Мебинем, вале фикр дорам, ки мо ба бастани созишнома наздик шудаем,”—гуфт ӯ.
Пешниҳоди созиш барои ба даст овардани захираҳои табииӣ Украина, ба гуфтаи мақомоти амрикоӣ, ба хотири ҷуброни маблағҳои сарфшудаи ИМА ҳаст.
Хабаргузориҳо хабар доданд, ки Зеленский аз имзои тарҳи аввали ин созишнома даст кашидааст, вале бо тарҳи такмилшудаи нав ҷиддӣ муносибат дорад.
Мақомоти украинӣ мегӯянд, дар ин тарҳ Амрико бар иваз ба Украина ваъдаи кафолати амниятӣ надодааст, аз ин рӯ, онро ба нафъи ин кишвар намедонанд.
Руслан Стефанчук, раиси порлумони Украина ба расонаҳо гуфтааст, ки баррасии ин тарҳ аз рӯзи 24-уми феврал оғоз мешавад. Ба гуфтаи ӯ, Украина бо ин шарт, ки Амрико барояш кафолати амниятӣ диҳад, онро имзо мекунанд.
Суҳбати Трамп бо Путин ва оғози гуфтугӯи мақомоти рус ва амрикоӣ кишварҳои аврупоӣ ва Украинаро нигарон кардааст, ки ИМА тарҳҳоеро пиёда хоҳад кард, ки бар зиёни онҳо хоҳад буд.
Доналд Трамп пас аз суҳбати телефониаш бо Владимир Путин борҳо Зеленсикйро танқид кард ва ӯро “диктатор” номид.
Ҷанги Русия бо Украина, ки рӯзи 24-уми феврал аз он се сол пур мешавад, ба марҳилаи ҳассосе расидааст. Украина ба оҳистагӣ ақибнишинӣ дорад ва Русия минтақаҳои бештаре аз ин кишварро ишғол мекунад.
Се соли пеш Русия бе далел ба хоки Украина ҳамла кард. Дар ин ҷанг даҳҳо ҳазор нафар аз ду тараф кушта ва миллионҳо украинӣ овора шуданд. Аксари кишварҳои дунё ҳамлаи Русия ба хоки Украинаро маҳкум ва зидди Русия таҳрим ҷорӣ карданд. Амрико ҳам аз ҷумлаи пуштибонҳои Украина буд, вале бо бозгашти Доналд Трамп ба қудрат зоҳиран Вашинтон дигар ба Киев кумак карданӣ нест.
Бо вуҷуди сару садо атрофи созиши сулҳ дар Украина маълум нест, ки ҷанг кай ба поён мерасад.
Тарҳҳои гуногуни Амрикову Аврупо дар бораи Украина ба СММ рафтааст
Иёлоти Муттаҳидаи Амрико ва Иттиҳоди Аврупову Украина ду қатъномаи дигаргунаро ба муносибати севвумин солгарди таҷовузи Русия ба хоки Украина пешниҳод кардаанд.
Дар тарҳи пешниҳодии Амрико дар муқоисаи ба тарҳи Иттиҳоди Аврупо ва Украина танқид аз амалкарди Русия камтар аст. Рӯзи 24-уми феврал аз ин ҷанг се соли расо мегузарад ва қарор аст, дар Маҷмааи Умумии Созмони Милал барои қабули ин қатънома раъйгирӣ баргузор шавад.
Дар тарҳи Амрико, ки рӯзи 21-уми феврал пешниҳод шуд, аз “талафоти фоҷиаобор дар муноқишаи Русия ва Украина” изҳори таассуф карда ва хостори поёни фаврии ҷанг ва сулҳи пойдор шудаанд. Аммо дар он ҳеч ишорае ба қаламравҳои ишғолии Украина накардаанд ва Русияро ҳам гунаҳкори ҷанг наномидаанд.
Марк Рубио, вазири умури хориҷии Амрико тарҳи қатъномаро “содда ва таърихӣ” номид ва аз кишварҳои узви Созмони Миллал хост, барои “сохтани роҳ ба самти сулҳ” аз он ҳимоят кунанд.
Ӯ дар як баёния гуфт: “Ин қатънома мутобиқ ба дидгоҳи президент Трамп аст, ки Созмони Милал бояд ба ҳадафҳое аслиаш, ки дар Ойинномаи Созмони Милал зикр шудааст, баргардад. Ҳадафи он нигаҳдории сулҳ ва амният аз роҳи ҳалли сулҳомези муноқишаҳост.”
Баръакси тарҳи Амрико дар пешнависи қатъномаи Иттиҳоди Аврупо ва Украина ба “таҷовузи Федератсияи Русия ба Украина” ишора шуда, аз Маскав хостаанд, ки нерӯҳояшро фавран ва бе ҳеч шарте аз хоки Украина берун кунад.
Дар ин пешнавис ба дучанд кардани талошҳои дипломатӣ барои поён додан ба ҷанг дар ҳамин сол таъкид шудааст. Русияро ҳам гунаҳкори таҷовуз номида ва ба тамомияти арзии Украина таъкид кардаанд. Муаллифони тарҳнома ҳамчунин хостаанд, тамоми қатъномаҳои пешини Созмони Милал дар робита ба таҷовуз ба хоки Украинаро иҷро кунанд.
Пешниҳоди тарҳҳо дар байни аъзои Созмони Милал дар замонест, ки байни Амрикову Аврупо дар бораи музокирот ва поён додан ба ҷанги Украина ихтилоф ба вуҷуд омадааст.
Ҳампаймонии деринаи Амрикову Аврупо баъди он халалдор шуд, ки намояндагони ҳукумати Доналд Трамп ҳафтаи гузашта бо дипломатҳои Русия дар Арабистони Саудӣ паси мизи гуфтугу нишаста ва бе ҳузури намояндагони Аврупо ва Украина дар бораи поён додан ба ҷанг сӯҳбат карданд.
Трамп Зеленскийро як "диктатори бе интихобот" хонд
Баҳси лафзӣ миёни Доналд Трамп, президенти ИМА ва Владимир Зеленский, президенти Украина ғайриинтизор тундтар шудааст. Трамп аз Зеленский интиқоди сахт кард ва ӯро "диктатори бе интихобот" хонд.
Раиси ҷумҳури Амрико рӯзи чаҳоршанбе дар шабакаи иҷтимоии худ Truth Social навишт, "як диктатори бидуни интихобот. Зеленский беҳтар аст ҳарчӣ зудтар чорае андешад, вагарна дигар кишваре барояш боқӣ нахоҳад монд". Вай ӯро ҳамчунин як "масхарабози миёнаҳол" номид.
Қонуни асосии Украина баргузории интихобот дар вазъияти ҷангиро манъ кардааст. Давраи панҷсолаи Зеленский қарор буд пас аз интихоботи моҳи март, дар моҳи майи соли 2024 ба поён бирасад.
Владимир Путин пештар эълон карда буд, ки бо Зеленский музокира нахоҳад кард, зеро вай пас аз ин таърих, ихтиёр ва салоҳияте барои имзои созиши сулҳ нахоҳад дошт.
Трамп дар идома навишт, "Зеленский эҳтимолан мехоҳад "қатори пули бодоварда" ҳамчунон идома дошта бошад".
Зоҳиран ин ишора ба ҳимояти молии Ғарб аз Украина аст.
Вай афзуд, "ман Украинаро дӯст дорам, аммо амалкарди Зеленский ваҳшатнок буд. Кишвараш вайрон шудааст ва миллионҳо нафар бесабаб кушта шуданд".
Видеоро инҷо тамошо кунед:
Изҳороти Трамп чанд соат пас аз он баён шуд, ки Зеленский бори дигар нигаронии худро дар бораи музокирот миёни Амрико ва Русия дар Арабистони Саудӣ дар бораи поён додан ба ҳамлаи Русия ба Украина, иброз кард. Аз ҳамлаи Русия ба Украина се сол мегузарад. Аз он замон то кунун аз ҳар ду тараф ҳазорҳо нафар кушта ва беш аз 8 миллион украинӣ муҳоҷир шудаанд.
Зеленский дар нишасти хабарӣ дар Киев гуфт, музокироти сатҳи боло рӯзҳои гузашта дар Риёз бо ҳузури Марко Рубио, вазири корҳои хориҷии Амрико ва Сергей Лавров, вазири корҳои хориҷи Русия, бо ҳадафи берун кардани Владимир Путин аз инзиво, анҷом шудааст.
Ба гуфтаи ӯ, ин вазъ метавонад тағйироте дар сиёсатҳои геополитикӣ ба миён биорад, ки ба амнияти Украина таъсир хоҳад гузошт. Вай афзуд, "ИМА ба Путин кӯмак кард, то аз инзивои чандинсола берун шавад... Путин ва русҳо аз ин мавзуъ бисёр хушҳол ҳастанд".
Як рӯз пеш аз ин, Трамп Зеленскийро ғайри мустақим гунаҳкори ҳамлаи Русия ба Украина донист ва аз шикояти Зеленский дар бораи даъват нашудан ба музокироти Амрико ва Русия дар Риёз, тааҷҷуб кард.
Трамп дар изҳороти худ гуфт, "имрӯз шунидам, ки гуфта шуд, "чаро моро даъват накарданд, хуб, шумо се сол аст, ки онҷо ҳастед. Шумо ҳаргиз набояд онро оғоз мекардед. Метавонистед созиш кунед".
Бо ин ҳол, Зеленский рӯзи чаҳоршанбе таъкид кард, ки хоҳони шаффофият ва "ҳақиқати бештар" аз сӯи ҳукумати Трамп аст.
Дар посух ба пурсише дар бораи дархости Трамп барои дарёфти товон дар ивази кӯмакҳои молии Амрико, Зеленский гуфт, ки ҳозир аст дар бораи дастрасии захираҳои маъдании Украина гуфтугӯ кунад, аммо бояд ба Украина замонатҳои амниятӣ дода шавад.
Вай таъкид кард, "сухан дар бораи 500 миллиард доллар кӯмаке, ки Украина дарёфт кардааст, ҷиддӣ нест. Ман намояндаи Украина ҳастам ва наметавонам кишварамро бифурӯшам".
Гуфтугӯ