Додгоҳи низомии Бишкек рӯзи сешанбе Қурмонбек Боқиев – раиси ҷумҳури пешини ин кишварро ба 24 соли зиндон маҳкум кард. Бародари ӯ Ҷаниш Боқиев ҳабси абад гирифт.
Додгоҳ Боқиевро дар ғиёбаш барои нақши вай дар сӯиқасдҳои сиёсии пурсарусадо маҳкум намуд.
Дар мусоҳибае бо радиои "Озодӣ" Абдимен Кубан – таҳлилгари умури сиёсии Қирғизистон дар Бишкек гуфт, баъд аз расидан ба қудрат дар соли 2005 Қурмонбек Боқиев 4 сол раиси ҷумҳури Қирғизистон буд. Дар соли 2009 низ интихоботи раёсати ҷумҳурӣ баргузор шуд ва дар он низ пирӯз шуд.
Кубан: Вай то соли 2009 раиси ҷумҳур буд. Муҳлати раёсат ба поён расид. Бори дигар интихоб шуд. Вале то он вақт корҳое кард, ки норизоятии мардумро барангехт. Мардум дар ҳар ҷо бар зидди вай тазоҳурот барпо мекарданд. Дар ин муддат дарсадии шуғли аҳолӣ поин рафт. Нархи хадамоти иҷтимоиро боло бурд. Кор то ба ҷое расид, ки вай дар куштори раиси пешини дафтари раёсати ҷумҳурӣ Медет Содирқулов шарик шуд. Содирқулов аз соли 2006 то соли 2009 раиси дафтари раёсати ҷумҳурӣ буд. Дар оғози соли 2009 Боқиев вайро аз мақом барканор кард ва баъд аз ду моҳ дар моҳи март ҷасади вайро бо ду нафар, яъне ҷасади Сергей Слевченко – раҳбари пажуҳишгоҳи стратегии Қирғизистон ва ронандаи мошин дар роҳи кӯҳистонӣ пайдо карданд. Мошинро оташ зада буданд. Он вақт эълон карданд, ки онҳо дар ҳодисаи нақлиётӣ ҷон додаанд ва гӯё касе нишонаҳои кушторро пайдо накардааст. Он вақт мухолифон аз ҷараёни равандҳои сиёсӣ хеле хуб огаҳ буданд ва медонистанд, ки ин кори дасти кист. Гузашта аз ин, дар ҷараёни тазоҳуроти эътирозии Бишкек дар соли 2010 тақрибан 100 нафар ҷавон кушта шуданд. Одамон медонистанд, ки ҳукумати Боқиев бар зидди мардум нируҳоро ба кор бурд. Барои ҳамин баъд аз инқилоби соли 2010 ба зудӣ бар зидди Боқиев парвандаи ҷиноӣ боз шуд.
Озодӣ: Чаро Боқиев ва бародарашро дар додгоҳи низомӣ мурофиа ва маҳкум карданд?
Кубан: Масъала ин аст, ки вай масъулияти ҳамаи рӯйдодҳоеро, ки дар давраи раёсаташ рух дод, бар уҳда дорад. Тибқи қонуни асосии Қирғизистон, вай фармондеҳи кулли нируҳои мусаллаҳ буд. Ҳамаи ҷиноятҳое, ки бо дасти нируҳои мусаллаҳ ва нируҳои амниятӣ содир шуд, бо иҷоза ва ризояти вай анҷом гирифтааст. Гузашта аз ин, бародари вай Ҷаниш фармондеҳи нируҳои посдори раиси ҷумҳур буд. Писари калонии вай Максим мушовири Кумитаи амнияти Қирғизистон буд. Ин се нафар ба таври мустақим дар рӯйдодҳои моҳи апрел даст доштанд. Он вақт нируҳои мусаллаҳ, хадамоти амният, нируҳои интизомӣ бинои ҳукуматро муҳофизат мекарданд ва дар куштори мардум даст доштанд.
Озодӣ: Мо метавонем бигӯем, ки ҳамаи тасмимҳои марбут ба ин нооромиҳоро ҳамин сегонаи падару писар ва бародар мегирифтанд?
Кубан: Амалан ҳамин тавр аст. Он вақт гуруҳе буд. Ба ҷуз аз президент ба он бародараш, ду писараш дохил мешуданд. Дар он боз аъзои ҳукумат буданд, ки бо президент наздик буданд ва онҳо тамоми кишварро идора мекарданд.
Озодӣ: Дар доираҳои мухталифи сиёсӣ ва иҷтимоии Қирғизистон натиҷаҳои ҳукми додгоҳ нисбат ба Қурмонбек Боқиевро чи тарз пазироӣ карданд?
Кубан: Гап сари он аст, ки дар дар дохили кишвар на Қурмонбек Боқиев ва на бародараш Ҷаниш зиндагӣ намекунанд, барои ҳамин онро чун воқеияти ҳол қабул карданд. Додгоҳ ҳукмро содир кард, вале иҷрои он амалан имкон надорад, барои он ки онҳо ҳар ду дар хориҷ аз Қирғизистон зиндагӣ мекунанд. Ҳатто агар ҳукми сахттар ҳам содир мешуд, мардум онро ба таври маъмулӣ қабул мекарданд, чунки иҷрои ин ҳукмро касе намебинад.
Озодӣ: Оё онҳо дар ҷустуҷӯи пулиси байналмиллалӣ, яъне интерпол, қарор доранд?
Кубан: Бале, бале. Ҳар дуи онҳо аз тариқи интерпол дар саросари ҷаҳон ҷустуҷӯ мешаванд. Бо вуҷуди ин, ҳама медонанд, ки онҳо ҳар ду дар як ҷо ҳастанд.
Озодӣ: Оё ҳукумати Қирғизистон барои истирдоди онҳо ба Беларус муроҷиа кардааст?
Кубан: Бале, муроҷиат карда буданд ва ба он ҷавоб ҳам гирифтанд. Кишвари иқомати онҳо мегӯяд, ки таъқибу ҷустуҷӯи ҳар дуи онҳо ангезаи сиёсӣ дорад, яъне онҳо ҷинояткор нестанд. Касе, ки барои ангезаҳои сиёсӣ ҷустуҷӯ мешавад, ҳаққи паноҳгоҳ дорад. Барои ҳамин намехоҳанд онҳоро пас диҳанд.
Дар мусоҳибае бо радиои "Озодӣ" Абдимен Кубан – таҳлилгари умури сиёсии Қирғизистон дар Бишкек гуфт, баъд аз расидан ба қудрат дар соли 2005 Қурмонбек Боқиев 4 сол раиси ҷумҳури Қирғизистон буд. Дар соли 2009 низ интихоботи раёсати ҷумҳурӣ баргузор шуд ва дар он низ пирӯз шуд.
Кубан: Вай то соли 2009 раиси ҷумҳур буд. Муҳлати раёсат ба поён расид. Бори дигар интихоб шуд. Вале то он вақт корҳое кард, ки норизоятии мардумро барангехт. Мардум дар ҳар ҷо бар зидди вай тазоҳурот барпо мекарданд. Дар ин муддат дарсадии шуғли аҳолӣ поин рафт. Нархи хадамоти иҷтимоиро боло бурд. Кор то ба ҷое расид, ки вай дар куштори раиси пешини дафтари раёсати ҷумҳурӣ Медет Содирқулов шарик шуд. Содирқулов аз соли 2006 то соли 2009 раиси дафтари раёсати ҷумҳурӣ буд. Дар оғози соли 2009 Боқиев вайро аз мақом барканор кард ва баъд аз ду моҳ дар моҳи март ҷасади вайро бо ду нафар, яъне ҷасади Сергей Слевченко – раҳбари пажуҳишгоҳи стратегии Қирғизистон ва ронандаи мошин дар роҳи кӯҳистонӣ пайдо карданд. Мошинро оташ зада буданд. Он вақт эълон карданд, ки онҳо дар ҳодисаи нақлиётӣ ҷон додаанд ва гӯё касе нишонаҳои кушторро пайдо накардааст. Он вақт мухолифон аз ҷараёни равандҳои сиёсӣ хеле хуб огаҳ буданд ва медонистанд, ки ин кори дасти кист. Гузашта аз ин, дар ҷараёни тазоҳуроти эътирозии Бишкек дар соли 2010 тақрибан 100 нафар ҷавон кушта шуданд. Одамон медонистанд, ки ҳукумати Боқиев бар зидди мардум нируҳоро ба кор бурд. Барои ҳамин баъд аз инқилоби соли 2010 ба зудӣ бар зидди Боқиев парвандаи ҷиноӣ боз шуд.
Озодӣ: Чаро Боқиев ва бародарашро дар додгоҳи низомӣ мурофиа ва маҳкум карданд?
Кубан: Масъала ин аст, ки вай масъулияти ҳамаи рӯйдодҳоеро, ки дар давраи раёсаташ рух дод, бар уҳда дорад. Тибқи қонуни асосии Қирғизистон, вай фармондеҳи кулли нируҳои мусаллаҳ буд. Ҳамаи ҷиноятҳое, ки бо дасти нируҳои мусаллаҳ ва нируҳои амниятӣ содир шуд, бо иҷоза ва ризояти вай анҷом гирифтааст. Гузашта аз ин, бародари вай Ҷаниш фармондеҳи нируҳои посдори раиси ҷумҳур буд. Писари калонии вай Максим мушовири Кумитаи амнияти Қирғизистон буд. Ин се нафар ба таври мустақим дар рӯйдодҳои моҳи апрел даст доштанд. Он вақт нируҳои мусаллаҳ, хадамоти амният, нируҳои интизомӣ бинои ҳукуматро муҳофизат мекарданд ва дар куштори мардум даст доштанд.
Браузери шумо HTML5-ро намешиносад
Боқиев дар ғиёбаш ба зиндон маҳкум шуд
Озодӣ: Мо метавонем бигӯем, ки ҳамаи тасмимҳои марбут ба ин нооромиҳоро ҳамин сегонаи падару писар ва бародар мегирифтанд?
Кубан: Амалан ҳамин тавр аст. Он вақт гуруҳе буд. Ба ҷуз аз президент ба он бародараш, ду писараш дохил мешуданд. Дар он боз аъзои ҳукумат буданд, ки бо президент наздик буданд ва онҳо тамоми кишварро идора мекарданд.
Озодӣ: Дар доираҳои мухталифи сиёсӣ ва иҷтимоии Қирғизистон натиҷаҳои ҳукми додгоҳ нисбат ба Қурмонбек Боқиевро чи тарз пазироӣ карданд?
Кубан: Гап сари он аст, ки дар дар дохили кишвар на Қурмонбек Боқиев ва на бародараш Ҷаниш зиндагӣ намекунанд, барои ҳамин онро чун воқеияти ҳол қабул карданд. Додгоҳ ҳукмро содир кард, вале иҷрои он амалан имкон надорад, барои он ки онҳо ҳар ду дар хориҷ аз Қирғизистон зиндагӣ мекунанд. Ҳатто агар ҳукми сахттар ҳам содир мешуд, мардум онро ба таври маъмулӣ қабул мекарданд, чунки иҷрои ин ҳукмро касе намебинад.
Озодӣ: Оё онҳо дар ҷустуҷӯи пулиси байналмиллалӣ, яъне интерпол, қарор доранд?
Кубан: Бале, бале. Ҳар дуи онҳо аз тариқи интерпол дар саросари ҷаҳон ҷустуҷӯ мешаванд. Бо вуҷуди ин, ҳама медонанд, ки онҳо ҳар ду дар як ҷо ҳастанд.
Озодӣ: Оё ҳукумати Қирғизистон барои истирдоди онҳо ба Беларус муроҷиа кардааст?
Кубан: Бале, муроҷиат карда буданд ва ба он ҷавоб ҳам гирифтанд. Кишвари иқомати онҳо мегӯяд, ки таъқибу ҷустуҷӯи ҳар дуи онҳо ангезаи сиёсӣ дорад, яъне онҳо ҷинояткор нестанд. Касе, ки барои ангезаҳои сиёсӣ ҷустуҷӯ мешавад, ҳаққи паноҳгоҳ дорад. Барои ҳамин намехоҳанд онҳоро пас диҳанд.