Ҷанги Украина
Радди дархости Украина барои узвияти бошитоб дар Иттиҳоди Аврупо
Роҳбарони Иттиҳоди Аврупо рӯзи панҷшанбеи "ранҷу дарди тасаввурнопазир"-е, ки Русия ба сари мардуми Украина овард, маҳкум карданд, аммо дар нишасти худ, ки дар Фаронса баргузор шуд, дархости Киев барои узвияти ҳар чӣ зудтари ин кишвар дар Иттиҳоди Аврупоро напазируфтанд.
Ҳамлаи низомии Русия ба Украина, ки бузургтарин ҳамла ба як кишвари аврупоӣ аз замони Ҷанги Ҷаҳонии Дуюм ба ин тараф ба шумор меравад, низоми амниятии Аврупоро барҳам зад ва пойтахтҳои аврупоиро ба бозандешӣ дар бораи сиёсатҳои иқтисодӣ, дифоӣ ва энержии ин иттиҳодия водошт.
Иттиҳоди Аврупо пас аз ҳамлаи Русия ба Украина таҳримҳои сахтеро алайҳи Маскав ҷорӣ кард. Ин иттиҳод ҳамакнун кӯмакҳои башардӯстонаро барои мардуми Украина фароҳам меоварад ва ҳамчунин артиши Украинаро бо силоҳ таъмин мекунад.
Аммо дархости Киев барои суръат бахшидани раванди узвияти Украина дар Иттиҳоди Аврупо ихтилофро дар миёни раҳбарони ин иттиҳод ба вуҷуд овард. Андреҷ Пленкович, нахуствазири Хорватия дар нишасти раҳбарони Иттиҳоди Аврупо, ки то субҳи ҷумъа давом кард, гуфт, "ҳеҷ касе дар як шаб вориди Иттиҳоди Аврупо нашудааст".
Аз сӯе, Чарлз Мишел, раиси ин нишаст, бо ибрози ҳамдардӣ бо Украина ва ҳимояти ахлоқӣ аз ин кишвар гуфт, ки "Украина ба ҳама хонаводаи аврупоӣ тааллуқ дорад".
Аммо бархе дигар гуфтанд, ки бар хилофи хости президенти Украина Владимир Зеленкский, Украина иҷоза надорад ба ин зудӣ ва шитобзада вориди Иттиҳоди Аврупо шавад. Аз ҷумла, нахустазири Ҳоланд ба ин дархост мухолифат кард.
Эммануэл Макрон, раиси ҷумҳури Фаронса аммо гуфт, айни замон имкони узвияти Украина дар Иттиҳоди Аврупо ба таври умумӣ рад нашудааст.
Вай изҳор дошт, "оё метавонем дарҳоро барои узвияти кишваре, ки дар ҳоли ҷанг аст, боз кунем? Фикр накунам. Оё метавонем дарҳоро бибандем ва бигӯем, не? Одилона нест. Биёед эҳтиёткор бошем".
Узвият дар Иттиҳоди Аврупо маъмулан чандин сол идома мекунад ва шартҳои сахте дорад, аз ҷумла, суботи иқтисодӣ, решакан кардани фасод ва риояи ҳуқуқи башар.
Ҳамаи хабарҳои имрӯзро дар инҷо бихонед
Путин гуфт, дар мавриди ҷанги Украина омодаи созиш бо Трамп аст
Президенти Русия мегӯяд, дар суҳбатҳои эҳтимолияш бо Доналд Трамп, раисҷумҳури мунтахаби Амрико, омодаи мусолиҳа дар бораи ҷанги Украина аст.
Изҳороти Путин дар гуфтугӯи солонаи ӯ бо хабарнигорон ва шаҳрвандони Русия рӯзи 19-уми декабр баён шуд. Вай дар ин нишаст, ки ҳудуди чаҳоруним соат идома дошт, чанд бор гуфт, ки дар бораи ҷанги кишвараш алайҳи Украина омодаи созиш аст.
Бо ин ҳол, ба гузориши бахши марказии Радиои Аврупои Озод/Радиои Озодӣ, Путин чанд шартро барои созиш матраҳ кард. Путин бо таъкид ба дарёфти кафолатҳои асосии амниятӣ аз сӯи НАТО ва Ғарб гуфт, ки Владимир Зеленский, раисҷумҳури Украинаро ҳамтои "машруъ" барои музокирот намедонад.
Ӯ ҳамчунин бо ишора ба ин ки беш аз чаҳор сол аст, бо Доналд Трамп суҳбат накардааст, гуфт, "агар бихоҳад, омода хоҳам буд. Мутмаинам, ки чизҳои зиёде барои гуфтан хоҳем дошт".
Доналд Трамп дар маъракаи интихоботии худ ваъда дода буд, ки дар сурати пирӯзӣ дар интихобот ба зудӣ ба ҷанги Украина поён хоҳад дод, аммо дар бораи чигунагии он шарҳе надода буд.
Раисҷумҳури Русия дар нишасти рӯзи 19-уми декабр ҳамчунин изҳороти хабарнигори шабакаи амрикоии NBC-ро рад кард. Ин хабарнигор бо ишора ба талафоти сангини Русия дар Украина ва ҳамчунин сарнагунии ҳукумати Башор Асад дар Сурия ва шикастҳои дигари Маскав гуфт, ки Путин дар музокирот бо Доналд Трамп ҷойгоҳи заифтаре хоҳад дошт. Путин иддао кард, ки Русия назар ба соли 2022, ки ҳамлаи кишвараш алайҳи Украина оғоз шуд, чанд маротиба нерӯмандтар шудааст.
Вай изҳор дошт, ки нерӯҳои русӣ дар ҳама ҷабҳаҳои ҷанг алайҳи Украина дар ҳоли пешравӣ ҳастанд ва Маскав дар ҳоли "наздик шудан ба ҳадафҳои ибтидоӣ"-и худ аст. Раисҷумҳури Русия сипас афзуд, "мо ҳамеша гуфтаем, ки омодаи музокира ва созиш ҳастем".
Хабаргузории "Рейтерз" моҳи гузашта гузориш дода буд, ки Путин омодаи гуфтугӯ бо Доналд Трамп дар бораи тавофуқи оташбаси Украина аст, аммо раҳбари Русия ҳозир нест аз амалкарди артиши худ дар Украина чашмпӯшӣ кунад ва исрор дорад, ки Киев аз хостаҳои худ барои пайвастан ба НАТО даст бикашад.
Ӯ дар изҳороти рӯзи панҷшанбеи худ низ бо ишора ба пешравиҳои артиши Русия дар Украина гуфт, Маскав зарурати зиёде барои созиш намебинад ва дар ҳар музокирае дар бораи сулҳ низ аз мавзеи қудрат ворид мешавад.
Ба гузориши Радиои Аврупои Озод/Радиои Озодӣ, Владимир Путин эҳтимол дар садади муаррифии Русия ҳамчунин кишвари омодаи гуфтугӯ аст, аммо дар ҳамон ҳол шартҳоеро пешниҳод мекунад, то дарҳои музокиротро бибандад ва дигаронро барои идомаи ҷанг гунаҳкор бидонад.
Бино ба ин гузориш, нишасти рӯзи панҷшанбеи Путин ҳамчун нишастҳои солҳои қаблии ӯ асосан ба масоили дохилии Русия бахшида шуда буд ва ӯ бори дигар аз ин нишаст барои фиристодани паёме ба Ғарб ва мавзуъҳои вижа ва ин бор Украина истифода кард.
Як зодаи вилояти Бадахшон дар ҷанг дар Украина кушта шудааст
Тобути як зодаи шаҳри Хоруғ (ВМКБ)-ро, ки дар ҷанги Русия алайҳи Украина кушта шудааст, рӯзи 12-уми декабр аз Маскав ба Тоҷикистон фиристоданд.
Файзулло Бодуров 40 сол дошт.
Шахсони наздик ба ӯ гуфтанд, ки Бодуров аз тарафи мақомоти Русия ва “бо шарти таслим таслим накарданаш ба Тоҷикистон ба ҷанги зидди Украина бурда шуда буд”.
Яке аз онҳо (ба далели амниятӣ номаш фош намешавад) гуфт, Бодуров дар Тоҷикистон бо иттиҳоми тундгароӣ бо истифода аз Интернет (моддаи 307-и Кодекси ҷиноӣ) таҳти пайгард қарор дошт.
“Ҷониби Русия бо ин шарт, ки агар ба ҷанги Украина равад, истирдод нахоҳад шуд, ӯро ба Украина бурданд. Хабари кушта шуданаш рӯзи 15-уми ноябр расид,” – гуфт ҳамсуҳбати мо.
Файзулло Бодуров соҳиби як фарзанд буда, тайи солҳои охир дар Маскав мезист. Дӯстонаш дар Русия гуфтанд, ӯ дар шабакаҳои иҷтимоӣ бардошту хотираҳои худро менавишт.
Ҳафтаи гузашта ҷасади як зодаи дигари Хоруғ бо номи Фарид Хайруллобеков аз майдони ҷанг дар Украина ба Маскав оварда шудааст. Сабаби ба ҷанг бурдан ё рафтани ӯ маълум нест.
Моҳи июли имсол дар бораи кушта шудани ду зодаи ноҳияи Ишкошим дар ҷанги Русия дар Украина хабар расида буд.
Теъдоди дақиқи зодагон ё шаҳрвандони Тоҷикистон, ки ба ҷанги Украина ҷалб шудаанд, маълум нест. Танҳо исми бештар аз сад нафари онҳо пас аз фавт ё дар асорат дар Украина расонаӣ шудааст.
Ширкати шаҳрвандони Тоҷикистон дар ҷанги кишварҳои бегона ҷиноят аст. Бо ин вуҷуд, дар ҷанги Русия алайҳи Украина, ки дар моҳи феврали соли 2022 оғоз шуда, сабаби маҳкумиятҳои байнулмилалӣ гардид, зодагон ё шаҳрвандони Тоҷикистон бо тарзҳои гуногун ҷалб мешавад. Онҳоро ба се гурӯҳ тақсим кардан мумкин аст:
- Сарбозону афсароне, ки дар артиши Русия хидмат мекарданд;
- Муҳоҷирони корӣ, ки бо ваъдаи шаҳрвандиву пули калон ба ҷанг ҷалб шуданд;
- Зиндониёни тоҷик, ки дар шароити номаълум ба ҷанг бурда шуданд.
Мақомоти Тоҷикистон дар бештар аз ду соли охир танҳо то сад мавриди ҷалби маҳбусони тоҷикро аз зиндонҳои Русия ба ҷанг тасдиқ карда, вале дар бораи иштироки тоҷикистониҳо дар ҷанги зидди Украина парвандае боз накардаанд.
Остин: 700 000 низомии рус дар ҷанги Украина кушта шудааст
Русия дар ҷанги зидди Украина 700 ҳазор низомиашро аз даст дода, беш аз 200 миллиард доллар харҷ кардааст.
Дар ин бора Ллойд Остин, вазири дифои Амрико, рӯзи 7-уми декабр хабар дод.
Ӯ гуфт, Путин дар ҷанг алайҳи Украина баҳои ҷуброннопазир пардохтааст.
Вазири дифои ИМА афзуд, кишвараш аз оғози ҳамлаи Русия ба Украина беш аз 62 миллиард долллар ёрӣ кардааст.
Русия ва Украина маъмулан дар бораи талафоташон дар ҷанг хабар намедиҳанд.
Русия дар моҳи сентябри соли 2022 аз талафоти 5937 низомиаш дар Украина хабар дода буд.
Владимир Зеленский, президенти Украина, чанде пеш гуфт, ки 43 ҳазор низомии украинӣ дар ин ҷанг кушта шудаанд.
Ширкати чинӣ дар Калифорния артиши Русияро таъмин мекунад?
Бо вуҷуди талошҳои ҳампаймонҳои Украина барои пешгирӣ аз дастрас шудани васоили электронии истифодаашон дугона (ғайринизомӣ ва низомӣ) ба Русия, ҳамоно чунин маҳсулотро дар силоҳҳои ҷангии Маскав пайдо мекунанд.
Радио Свобода, бахши русии Радиои Озодӣ, маълум кард, ки дар ҷиҳози назорат ва боли бомбаҳои ҳавоии Русия ҳадди ақал як ҷузве истифода мешавад, ки онро корхонаи чинии воқеъ дар аёлати Калифорнияи Амрико таъмин мекунад. Маълум шудааст, ки ин корхона аз замони ҷанги васеъмиқёси Русия дар хоки Украина садҳо баста маҳсулоти электронии навтаринро интиқол додааст, ки метавонанд истифодаи дугона дошта бошанд. Бастаҳо ба ширкатҳои Русия, аз ҷумла ширкатҳои зери таҳрим, фиристода шудаанд.
Дар дохили бомбаи ҳавоие, ки дар хоки Украина таркидааст, ҳадди ақал як қисми эҳтиётиеро ошкор карданд, ки дар ҳамин корхона истеҳсол гардидааст. Ин маълумот аз манбаъҳои бози низомиёни украинӣ дастрас шуд. Бомбаҳое, ки бо чунин қисми эҳтиётӣ такмил шудаанд, то ҳол дар Бахмут ё Авдеевка барои ба хок яксон кардани ин шаҳрҳо истифода шудаанд.
Манзур ширкати Yangzhou Yangjie Electronic Technology Company Limitedаст, ки қароргоҳаш дар вилояти Янчжоуи Чин дар наздикиҳои Шонгҳой мебошад. Як сол пеш саҳмияҳои ин ширкатро дар Швейтсария ба фурӯш бароварданд.
Радио Свобода бар асоси санҷиши маълумоти созмони ғайритиҷоратии C4ADS, ки дар Вашингтон қароргоҳ дорад, маълум намуд, ки аз моҳи феврали соли 2022 Yangzhou Yangjie Electronic Technology Company Limited ба Русия 238 дафъа бор фиристодааст. Дар дохили ин бор қисмҳои эҳтиётие ҷой доштанд, ки дар Иёлоти Муттаҳида онҳоро ба хотири истифодаашон дар системаҳои ҷангии русӣ “авлавиятнок” номидаанд.
Дар 17 маврид ин бор ба номи ширкати русие фиристода шудааст, ки мавриди таҳрими ИМА мебошад. Ин далел боис ба эҷоди нигарониҳое шуд, ки Русия бо вуҷуди таҳримҳо ҳамоно барои идомаи ҷанг ба фанновариҳои муҳим дастрасӣ дорад.
“Бародари бузург”
Дар давраи ҷанг равобити Чину Русия ҳам аз лиҳози стратегӣ ва ҳам иқтисодӣ наздиктар шуд. Пекин талош дорад, тавозунро нигоҳ дорад, ҳам бо Маскав робитаҳои хуб дошта бошад ва ҳам бо Амрико, ки шарики муҳими тиҷоратиаш ба шумор меравад.
Вашингтон ва Иттиҳоди Аврупо зидди як қатор ширкатҳои чинӣ таҳрим ҷорӣ карданд, ки бо интиқоли фанновариҳои истифодаашон дугона машғул буда, барои артиши Русия мадад мекунанд. Таҳти фишори Ғарб, Чин дар моҳи октябр қоидаҳои нави назорати содиротро қабул кард, то дастрас шудани чунин маҳсулот ба Русия маҳдуд гардад.
Мақомоти ғарбӣ мегӯянд, фанновариҳои чинӣ ҳамоно барои тақвияти артиши Русия дар Украина нақши муҳим доранд. Аз маълумоти гумрукӣ бармеояд, ки ширкати Yangzhou Yangjie Electronic Technology Company Limited ба Русия диод ва транзисторҳои арзон интиқол медод, ки дорои қисмҳои эҳтиётии электронӣ мебошанд. Низомиёни украинӣ яке аз чунин диодҳоро дар ҷиҳози назорати ҳавоии навъи УМПК-и Русия ошкор карданд. Ин мавод идора ва раҳнамоии бомбаҳои ҳавоиро таъмин мекунад.
Ба ҷуз ин, Yangzhou Yangjie Electronic Technology Company Limited дастикам 173 бастаи фанновариҳои истифодаи дугонаро ба ширкати русии “Симметрон Электронние Компоненти” фиристодааст, ки моҳи майи соли 2023 мавриди таҳрими Амрико қарор гирифт. Таҳримҳо чун як чораи васеи кам кардани тавонмадиҳои ҷангии Русия дар хоки Украина ҷорӣ шуда буданд.
Вале маълум шуд, ки ҳатто баъд аз ҷорӣ кардани таҳримҳо таъминот идома кардааст ва дастикам се бастаи таҷҳизоти электронӣ моҳҳои август ва сентябри соли 2023 ба “Симметрон” фиристода шудааст.
Орзуҳои Калифорния
Ширкати Yangzhou Yangjie Electronic Technology Company Limited яке аз калонтарин истеҳсолкунандаҳои нимноқилҳо ва таҷҳизоти дигари электронӣ дар Чин ба шумор меравад. Бо 2,8 миллиард доллар сармоя он дар миёни ширкатҳои азимтарини ин соҳа дар ҷойи 15-ум қарор дорад.
Аз соли 2014 саҳмияҳои ширкат дар Бозори Шонгҳой ба фурӯш баромадааст ва аз соли гузашта ба биржаи Швейтсария роҳ ёфт. Ширкат дар Амрико муштарии Citibank буд, вале ин ниҳоди молӣ хидматрасониро бас кард. Замоне ки эҳтимоли вайрон кардани қонунҳои таҳрим аз тарафи ширкат ба миён омад.
Намояндаи Citibank дар посух ба номаи Радио Свобода дар бораи кори “Янгҷӣ Текнолоҷӣ” навишт: “Citi ҷиддан мутобиқ ба қонунҳои кишваре амал мекунад, ки дар он ҳузур дорад. Мо системаҳои назорати худро дорем, то ки иҷрои уҳдадориҳо, аз ҷумла таҳримҳоро таъмин кунанд”.
Соли 2015 “Янгҷӣ Текнолоҷӣ” ширкати амрикоии Micro Commercial Components (MCC)-ро харид, ки бо истеҳсоли нимноқилҳо машғул аст ва баъзе аз онҳо барои истифода дар фанновариҳои ҷангӣ ҳам ба кор мераванд. Қароргоҳи МСС дар Калифорния ҷойгир буда, марказҳои таҳқиқотии он дар Ҷопон, Чин ва Тайван қарор доранд.
МСС ҳам гуфт, ки мутобиқ ба қонунҳои Амрико амал мекунад ва нусхаи санадеро дар ихтиёри Радио Свобода гузошт, ки дар он сиёсати назорати маҳсулоти содиротӣ зикр шудааст. Масъулияти вайрон кардани ин санад пурра ба дӯши харидор вогузор шудааст. “Харидор вазифадор аст, ки ҳамаи қонунҳои вобаста ба харид, фурӯш ва содироти маҳсулотро риоя кунад”, -- гуфта шудааст дар санад.
Ҳуҷҷатҳое, ки созмони C4ADS таҳқиқ кардаву Радио Свобода бо маълумоти гумрук онҳоро санҷидааст, мегӯянд, ширкати “ВМ Компонентс” (зери унвони “Платан” кор мекунад) аз ширкати “Янгҷӣ Текнолоҷӣ” аз замони оғози ҷанг беш аз 30 дафъа бор гирифтааст. “ВМ Компонентс” маҳсулоти худро ба АО “Росэлектроника” интиқол медод ва ин ширкат аз моҳи июни соли 2022 таҳти таҳрими Амрикост.
Ширкати зертобеи “ВМ Компонентс” – ООО “Платан Электроникс” бо дигар ширкате бо номи ООО “Регион-Комплект” вобаста аст, ки ҳарду як соҳибмулк доранд. Дар сомонаи “Платан” он ҳамчун масъули “рушди шабакаи дилерӣ”-и ширкат ёд шудааст. Маълумоти харидҳои давлатӣ то соли 2017 баёнгари он аст, ки ин ширкат қисми низомии 34435-ро бо қисмҳои эҳтиётӣ таъмин мекард. Соли 2020 хабарнигорони Bellingcat, CNN, The Insider ва Der Spiegel маълум карданд, ки ин пажӯҳишгоҳи криминалистикаи ФСБ буда, кормандони ин муассиса талош кардаанд раҳбари мухолифон Алексей Навалнийро дар сафараш ба Сибир заҳролуд кунанд ва ҳам як дафъа дар вилояти Калининград талош карданд ӯро заҳролуд кунанд, вале ҳамсараш Юлия аз “Новичок” осеб дид.
Бино ба маълумоти гумрукие, ки C4ADS ва Радио Свобода омӯхтанд, маълум нест, ки оё қисмҳои эҳтиётии истеҳсоли “Янгчӣ Текнолоҷӣ” ба воситаи ширкати “ВМ Компонентс” ба дасти ФСБ афтодааст ё на. Дар ин ширкат ба муроҷиати Радио Свобода ҳеч посух надоданд. На ширкати “ВМ Компонентс” ва на ширкатҳои зертобеи он “Платан” ва “Регион-Комплект” дар феҳристи таҳримҳои ИМА ё Иттиҳоди Аврупо ворид нашудаанд.
"Ҷанг зидди ватан". Русия наврасони украиниро чӣ гуна истифода мекунад?
Мақомоти Русия дар минтақаҳои ишғолкардаи худ дар Украина бо ёрии "Юнармия" наврасонро барои ширкат дар ҷанг ба зидди ватанашон омода мекунанд. Баъд аз ҳамлаи Маскав ба Киев, кори ин созмони низомӣ тақвият ёфтааст. Санадҳоро дар ин бора гурӯҳи рахнагарони украинии KibOrg дастрас ва ба тарҳи таҳқиқотии "Схема"-и бахши украинии Радиои Озодӣ пешниҳод карданд.
"Юнармия", мероси Шойгу
Созмони "Юнармия" ё артиши ҷавонон соли 2016 бо ташаббуси вазири вақти мудофиаи Русия, Сергей Шойгу, таъсис дода шуд. Вай гуфта буд, ин созмон 1,3 миллион узв дорад. Кӯдакони аз 8-сола боло ба воситаи замимаи мобилӣ метавонанд, ба сафи ин созмон бипайванданд.
Ба иддаои муассисонаш, созмон дар рушди ҷисмӣ, зеҳнӣ ва ахлоқии ҷавонон мусоидат мекунад, онҳоро ба иҷрои уҳдадорӣ ва қарзи худ дар назди қонун ташвиқ ва ба хидмат дар сафи Нерӯҳои мусаллаҳи Русия омода мекунад.
Аъзои "Юнармия" соли 2017 дар парад ё намоиши низомӣ бахшида ба Рӯзи Ғалаба дар Маскав ҳамроҳи сарбозон раҳпаймоӣ карданд. Аъзои артиши ҷавонон аз минтақаҳои ғасбкардаи Русия дар Украина имсол дар чорабиниҳои низомӣ дар шаҳри Новосибирск ширкат намуданд.
Шуъбаи нахустини "Юнармия" дар минтақаи ишғолшудаи Қрим пас аз чанд моҳи таъсисёбии созмон ба кор сар кард. Ба гуфтаи Олег Оҳредко, муҳаққиқи Маркази таълими шаҳрвандии "Алмандо" (созмони украиние, ки мавридҳои нақзи ҳуқуқуи кӯдаконро дар шароити ҷанг сабт мекунад), то моҳи сентябри соли 2016 фаъолияти "Юнармия" дар тамоми нимҷазираи Баҳри Сиёҳ паҳн шуд. Русия дар соли 2014 Қримро ғасб ва дар минтақаҳои Донетску Луҳански Украина ҷангро сар кард.
"Созмони "Юнармия" маҳз бо ҳадафи тарбияи низомии кӯдакону наврасони на танҳо рус, балки аз минтақаҳои ишғолшудаи Украина таъсис ёфта буд," – гуфт Катерина Рашевская, ҳуқуқшиноси Маркази минтақаӣ оид ба ҳуқуқи башар. Вай баъд аз ишғоли Қрим ба Киев кӯч бастааст.
Ба иттилои Вазорати дифои Русия, як моҳ пеш аз оғози ҳамлаи Русия ба Украина созмон танҳо дар Қрим 29 ҳазор узв дошт.
"Ҷинояти ҷангӣ"
Мақомоти Украина раҳбарияти созмони "Юнармия"-ро дар Қрими ишғолшуда ба нақзи эъломияи Женева ва "ташвиқу ҷалби ғайринизомиён" муттаҳам карданд.
Ҳомии ҳуқуқи башар аз Қрим, Ирина Седова, ҳам аз изҳороти Киев пуштибонӣ кард. Ӯ гуфт: "Ба назари мо, кори созмон ҳуқуқи башари байнулмилалиро поймол мекунад ва раҳбарони он алайҳи сокинони Қрим ва махсусан кӯдакону наврасоне, ки ғайриихтиёрӣ ба "Юнармия" ҷалб карда мешаванд, ҷиноятҳои ҷангӣ содир мекунанд."
Владимир Коваленко, раҳбари созмон дар Севастопол, дар посух ба ин иттиҳом ҳукумати ҳозираи Украинаро ғайриқонунӣ ва иддаои онҳоро беасос хонд. Бо ин вуҷуд бо оғози ҳамлаи Русия ба Украина, баъзе аз аъзои собиқи "Юнармия" аз минтақаҳои ғасбшуда ба сафи артиши Русия пайваста, зидди Украина ҷангидаанд.
Иля Зозулскийи 23-сола, зодаи деҳаи Полтаваи Қрим, яке аз онҳост. Ба навиштаи расонаҳои Русия, ба ӯ нишони Жуков додаанд. Торнамои Mash соли 2023 хабар дод, ки Иля, яке аз 50 "муррабӣ"-и "Юнармия", дар ҷанг ширкат кардааст.
Зозулский ба зангу паёмҳои тарҳи "Схема" посух надод.
Бритониё рӯзи 19-уми ноябр алайҳи "Юнармия" таҳрим ҷорӣ кард ва онро "созмони низомии русӣ" хонд, ки "барои татбиқи ҳадафҳои Путин ва ҷалбу мағзшӯии ҷавонони украинӣ нақши калидӣ дорад". Дар изҳороти ин кишвар гуфта шудааст, ки "созмон мунтазам барои аз байн бурдани ҳувияти фарҳангӣ ва миллии Украина талош мекунад".
Таҳрим алайҳи созмон пас аз аввалин даъвати низомиёни Русия аз ҷавонони минтақаҳои ғасбшудаи Украина барои пайвастан ба артиш эълон шуд.
Фаъолияти "Юнармия" дар Донбас соли 2022, замоне сар шуд, ки Путин гуфт, вилоятҳои Донетск ва Луҳанску Запарожйе ва Херсон "аз Русия ҳастанд". Аз соли 2019 гурӯҳи дигаре бо номи "Молодая гвардия-Юнармия" ба фаъолият шуруъ кард.
Ба наврасон чӣ ёд медиҳанд?
Соли 2023 дар минтақаҳои ғасбшудаи Донетск ва Луҳанск "хона"-и Юнармия фаъол шуд. Аъзои он дар синфхонаҳои махсус дарси истифодаи силоҳ мегузаронанд. Тибқи санадҳое, ки гурӯҳи рахнагарони KibOrg дастрас кардаанд, созмони "Юнармия" аз бинои мактабҳо бепул истифода мебарад ва бо пуштибонии молии ҳукумати Русия кор мекунад.
Тарҳи "Схема" даҳҳо сабти ин кӯдакони мактабхонро дар минтақаҳои ғасбшуда дорад. Аксари онҳо ё аъзои "Юнармия" ҳастанд ё бо он ҳамкорӣ доранд.
Яке аз онҳо хонандаи синфи 8-ум дар як ноҳияи ишғолшудаи вилояти Донетск аст. Номи ноболиғ ошкор намешавад, аммо бино ба навиштае дар шабакаҳои иҷтимоӣ, вай дар урдугоҳи таълимии "Guardian-2024" ширкат карда, барои ба қисмҳо ҷудо ва ҷамъ кардани силоҳи АК-74 соҳиби медали биринҷӣ шудааст.
"Ширкатдорон тирандозиро тамрин карда, таълими ибтидоии ҳарбӣ гирифтанд ва усулҳои муосири ҷангро омӯхтанд," -- гуфта шудааст дар хабар. Ба гуфтаи масъулон, "беш аз 300 хонанда" аз Русия ва вилоятҳои Донетску Запарожйе "ба Юнармия савганди садоқат ёд карданд".
Аъзои собиқи "Молодая гвардия-Юнармия" дар бахшҳои ғасбшудаи Донетск аз тарафи Русия меҷанганд.
Станислав Сикорский аз Горловка соли 2018 мактаби миёнаро хатм кардааст ва узви созмони "Юнармия" ва ҳамзамон "Молодая гвардия-Юнармия" буд. Бино ба маълумоте, ки дар саҳифаи ин созмонҳо дар шабакаҳои иҷтимоӣ оварда шудааст, бо оғози ҳамлаи беасоси Русия ба Украина, Станислав "дар саф"-и низомиёни Русия буд ва дар ҷангҳои вилояти Херсон ширкат мекард.
Сикорский соли 2023 аз ҷанг баргаштааст. Ӯ ба зангу паёмҳои гурӯҳи таҳқиқотии "Схема" посух надод.
"Аксари онҳо кушта шуданд"
Анна Лисовенко ҳам соли 2017, ҳанӯз дар 17-солагӣ, ба сафи гурӯҳи "Молодая гвардия-Юнармия" пайваст. Бино ба навиштаҳояш дар шабакаҳои иҷтимоӣ, вай ҳоло дар ҷанги зидди Украина ширкат дорад. Вазифааш оператори бесарнишин аст ва шомили гурӯҳи иктишофии низомиёни Русия.
"Ман узви Юнармия будам, ҳоло дар артиш хидмат мекунам. Қариб нисфи онҳое, ки бо мо мехонданд, роҳи низомиро интихоб карданд. Мутаассифона, аксари онҳо аллакай кушта шуданд. Баъзеи онҳо захм бардоштанд ва хидматро идома дода наметавонанд," -- нақл кард Лисовенко ба таҳқиқотгарони тарҳи "Схема".
Ба нақли вай, "малакаи истифода аз силоҳ, машқи ҷисмонӣ ва донишҳои таърихие, ки ӯ дар "Молодая гвардия-Юнармия" омӯхт, дар ҷанги алайҳи Украина кор омад."
Зозулский, Сикорский ва Лисовенко зодаи он минтақаҳои Украина ҳастанд, ки даҳ сол боз зери назорати Русия қарор доранд. Созмони "Юнармия" ҳам дар ҳудуди минтақаҳое фаъол аст, ки баъд аз оғози ҷанги Русия дар Украина дар соли 2022 аз сӯйи Маскав ғасб шудаанд.
Соли гузашта як бахши ин созмон дар Мариупол кӯдаконро дар ҳафт баст ба лагер ё фароғатгоҳе дар баҳри Азов ҷалб кард. Баробар бо омӯзишҳои дигар дар он ҷо ба кӯдакон тирандозиро ёд доданд.
Валерий Онатск, яке аз муасссисони лагер, раҳбари шуъбаи кор бо оила ва кӯдакони Мариуполи ишғолшуда аст. Таҳқиқоти "Схема" дар соли 2023 маълум кард, ки Онатск дар бурдани кӯдакони украинӣ аз минтақаҳои ишғолшуда ба Русия даст дорад. Ин амал сабаб шуда буд, ки Додгоҳи байнулмилалии ҷиноӣ қарори ҳабси Путинро содир кунад.
Моҳи ноябри соли 2022 ҳукуматҳои ишғолшуда эълон карданд, ки дар вилоятҳои Херсон ва Запарожйе шуъбаҳои "Юнармия" таъсис ёфт. Раҳбари созмон дар вилояти Запарожйе Фидаил Бикбулатов аст. Хадамоти ҷосусии Украина ӯро ба даст доштан дар рабудани гурӯҳии кӯдакон аз минтақаҳои ғасбшудаи Украина ба Русия айбдор медонад.
Бикбулатов дар суҳбат бо пажӯҳишгарони тарҳи "Схема" гуфт, "аъзои "Юнармия" оянда зиндагии худро бо хидмати ҳарбӣ мепайванданд." Вай афзуд: "Мо мебинем, ки онҳо лаёқат доранд, интизор дорем, ки низомӣ мешаванд. Мо онҳоро меомӯзонем, бо онҳо кор мекунем. Ҳатто Вазорати дифоъ ҳангоми шомил шудан ба созмон ба аъзои собиқи созмон имтиёзҳо медиҳад, вале ин ҳама ихтиёрӣ сурат мегирад."
Далелҳо баёнгари онанд, ки раҳбарияти “Юнармия” ба кори бахшҳои созмон аз рӯйи он баҳо медиҳад, ки чӣ қадар аъзои онҳо ба артиши Русия пайвастаанд. Виктор Кауров, муовини раҳбари “Юнармия”, моҳи октябр ба бахшҳои минтақаии созмон барои озмуни "арзёбии солона" дастур дод. Дар он ба кори бахшҳо вобаста ба ду чиз – "шумори аъзои ба хидмат даъватшуда ё ба Донишгоҳҳои низомӣ дохилшудаи Юнармия" ва "теъдоди тарбиягирандагон дар марказҳои таълимии Юнармия" баҳогузорӣ мешавад.
Масъулони идораи марказии "Юнармия" дар Маскав ба суолҳои муҳаққиқони "Схема" посух надоданд.
Ҳушдори Путин аз "ҷаҳонӣ шудан"-и ҷанги Украина
Владимир Путин, раиси ҷумҳури Русия рӯзи 21-уми ноябр эълон кард, ки ҷанги Украина дар ҳоли шиддат ёфтан ва рафтан ба тарафи як даргирии ҷаҳонӣ аст.
Изҳороти нави Путин пас аз он баён мешавад, ки ИМА ва Бритониё ба Украина иҷоза доданд, ки бо истифода аз силоҳҳои дурбурди онҳо ба хоки Русия ҳамла кунад. Раиси ҷумҳури Русия ҳушдор дод, ки Маскав мумкин аст вокуниш нишон диҳад.
Путин гуфт, ки Русия дар посух ба истифода аз мушакҳои амрикоӣ ва бритониёӣ, як навъи нави мушакро ба пойгоҳҳои низомии Украина партоб кардааст ва ҳушдор дод, ки мумкин аст ҳамлаҳои бештаре анҷом шавад. Вай афзуд, ки ба ғайринизомиён қабл аз ҳар ҳамлае бо ин гуна мушакҳо, ҳушдор дода хоҳад шуд.
Ба гуфтаи Путин, Украина бо розигиии Ҷо Байден, раиси ҷумҳури Амрико, рӯзи 19-уми ноябр бо мушаки ATACMS, сохти Амрико ба Русия ҳамла кард. Ҳамчунин рӯзи 21-уми ноябр Украина аз мушакҳои "Сояи тӯфон" -и бритониёӣ ва мушакҳои амрикоӣ ATACMS дар ҳамла ба Русия, истифода кард.
Путин дар суханронии худ хитоб ба мардуми кишвараш, ки аз телевизиони давлатии Русия пахш шуд, гуфт, "аз он лаҳза ба баъд, ҳамон тавре, ки борҳо таъкид кардаем, як даргирии минтақаӣ дар Украина, ки қаблан аз сӯи Ғарб таҳрик шуда буд, шакл як даргирии ҷаҳониро ба худ гирифтааст".
Путин иддао кардааст, ки ИМА дар ҳоли водор кардани ҷаҳон ба тарафи як даргирии ҷаҳонӣ аст ва дар сурати бештар шудани ҳамлаҳо, Русия низ ба таври қотеъ посух хоҳад дод.
Дар пайи ин изҳороти Путин, Кохи Сафед эълон кард, ки Русия масъули "шадидтар шудани марҳила ба марҳила"-и ҷанги худ дар Украина аст. Ҷанге ки акнун беш аз ҳазор рӯз аз он мегузарад.
Ба гуфтаи мақомоти Амрико, изофа шудани нерӯҳои низомӣ аз сӯи Кореяи шимолӣ, муттаҳиди Русия, ба ҷанги Украина, ин буҳронро боз печидатар кардааст. Як сухангӯи Кохи Сафед ба хабарнигорон гуфт, ин Русия аст, ки ба танишҳо доман мезанад.
Владимир Путин рӯзи панҷшанбе дар идомаи суханонаш гуфт, ки ҳамлаи мушакии Украина бо ATACMS натавонист осеби ҷиддие ворид кунад, аммо ҳамла бо мушакаҳои "Сояи тӯфон" ба минтақаи Курск дар 21-уми ноябр ба як маркази фармондеҳӣ анҷом шуд ва боиси талафоти ҷонӣ ва захмӣ шудани афрод шудааст.
Путин 21-уми ноябр дар муроҷиат ба мардуми Русия гуфт, артиши ин кишвар бо мушаки баллистикии "Орешник" ба Днепри Украина ҳамла кардааст. Ин мушак ба гуфтаи президенти Русия, дар як сония аз 2,5 то 3 километрро тай мекунад ва низомҳои зиддиҳавоии сохтаи Амрико ва кишварҳои Аврупо онро пайгирӣ карда наметавонанд. Албатта ин ҳарфҳои Путинро мустақилона тасдиқ кардан мушкил аст. Президенти Русия афзуд, ҳамла ба Днепр бо мушаки нав, посух ба ҳамлаи артиши Украина ба вилоятҳои Брянск ва Курск мебошад.
"Путин ҷанг мехоҳад." Русия сиёсати ҳастаияшро дигар кард
Русия ба сиёсати ҳастаиаш дигаргунӣ даровард ва ба худаш ҳақ дод, ки дар сурати хатари ҷиддӣ ба “истиқлол ва амнияташ” аз силоҳи атомӣ истифода кунад. Владимир Путин тарҳи тағйирёфтаи доктринаи ҳастаиро рӯзи 19-уми ноябр имзо кард.
Ин тасмим пас аз он гирифта шуд, ки Ҷо Байден, президенти Амрико ба Украина ҳақ дод, ки бо мушакҳои дурзан ба хоки Русия ҳамла кунад.
"Онҳо нақшаи сулҳ пешниҳод накарданд. Шумо инро шунидед? Дар ин бора хондед? Танҳо ҳарф аз стратегияи силоҳи ҳастаӣ аст. Путин ҷанг мехоҳад,” – гуфт президенти Украина Владимир Зеленский.
Сергей Лавров, вазири корҳои хориҷии Русия, дар Бразилия гуфт, ки умедвор аст, доктринаи ҳастаии кишварашро ҷиддӣ мегиранд.
Дар ҳуҷҷати пешинаи Русия гуфта мешуд, ки Маскав танҳо дар сурати ҳамла бо силоҳи ҳастаӣ аз ин навъи силоҳ барои посух кор мегирад. Ҳоло дар доктринаи нав омадааст, ки агар таҳдиди ҷиддӣ ба амнияту истиқлоли Русия бошад ва ё ҳамлаи кишваре бо пуштибонии қудрати ҳастаӣ сурат бигирад, Маскав ҳаққи ҳамла бо бомби атомиро дорад.
Русия ва Амрико 88 дарсади силоҳи ҳастаии дунёро дар ихтиёр доранд. Мақомоти Амрико мегӯянд, онҳо ҳеч далеле барои тағйири сиёсати истифодаи силоҳи ҳастаиро намебинанд.
Киев моҳҳо боз аз кишварҳои ғарбӣ мехост, барояш иҷозаи ҳамла бо мушакҳои дурпарвоз ба дарунтари хоки Русияро диҳанд. Русия гуфта буд, Украина бе ширкати низомиёни ғарбӣ имкони истифодаи мушакҳои дурзанро надорад. Агар чунин ҳамла шуд, онро ҳамлаи НАТО арзёбӣ хоҳад кард.
Кейр Стармер, сарвазири Бритониё, мегӯяд, "ин як рафтори бемасъулиятонаи Русия ҳаст, ки кумакрасонии моро ба Украина дигар намекунад."
Ҳоло нигарониҳо аз фаро расидани як марҳилаи хатарзои ҷанги Русия дар Украина бештар шудааст. Ҷанге, ки Маскав ҳазор рӯз пеш сар кард ва то ҳанӯз идома дорад.
Видеоро дар инҷо бинед:
Зеленский: Дар сурати қатъи кӯмакҳои Амрико ҷангро хоҳем бохт
Владимир Зеленский, раиси ҷумҳури Украина гуфт, ки агар Амрико кӯмакҳои низомии худ ба Киевро қатъ кунад, Украина ҷангро бо Русия хоҳад бохт.
Ҳамзамон Русия низ дар вокуниш ба истифодаи Киев аз мушакҳои дурбурди амрикоӣ, гуфт, ки интиқом мегирад.
Раиси ҷумҳури Украина рӯзи 19-уми ноябр ба шабакаи телевизионии Fox News изҳор дошт, "агар онҳо кӯмакҳои низомиро қатъ кунанд, фикр мекунам, ки мо хоҳем бохт".
Вай афзуд, "мо хоҳем ҷангид. Мо ҳам тавлидоти худамонро дорем, аммо барои пирӯзӣ басанда нест. Ва фикр мекунам, барои наҷоти худамон ҳам басанда нест".
Доналд Трамп, раиси ҷумҳури мунтахаби Амрико нисбат ба дурустии тасмими ҳукумати Ҷо Байден барои фароҳам овардани миллиардҳо доллар кӯмак ба Украина дар баробари ҳамлаи низомии Русия, шакку гумонҳо дорад.
Дар рӯзҳои гузашта низ муттаҳидони Доналд Трамп аз ин, ки Байден ба Украина иҷоза додааст, то аз мушакҳои дурбурди амрикоӣ барои ҳамла ба хоки Русия истифода кунад, ба шиддат интиқод карда, ӯро муттаҳам сохтаанд, ки вазъро хатарноктар кардааст.
Зеленский ба Fox News гуфт, ки "иттиҳод байни Украина ва Амрико аз ҳар чизе муҳимтар аст".
Вай афзуд, ки Трамп метавонад бо истифода аз нуфузи худ Владимир Путин, раиси ҷумҳури Русияро водор ба поёни ҷанг кунад, "зеро, ки ӯ ба маротиб қудратмандтар аз Путин аст".
Раиси ҷумҳури Украина афзуд, ки Путин "мумкин аст, ки майле ба поёни ҷанг дошта бошад, аммо ин масъала бештар аз ҳар чизе ба Амрико бастагӣ дорад. Путин заъифтар аз Амрикост".
Доналд Трамп пеш аз пирӯзӣ дар интихоботи президентии Амрико гуфта буд, ки ӯ метавонад ҷанги Украинаро давоми 24 соат поён диҳад.
Украина нигарон аст, ки бо таваҷҷуҳ ба пирӯзиҳои Русия дар ҷанг, ҳангоми гуфтугӯҳо барои сулҳ, дар мавқифи заифтаре қарор дошта бошад.
Тибқи гузоришҳо, артиши Украина рӯзи сешанбе ҳамзамон бо ҳазорумин рӯзи ин ҷанг, барои нахустин бор аз мушакҳои дурбурди амрикоӣ истифода кард.
Сергей Лавров, вазири корҳои хориҷии Русия дар вокуниш гуфт, ки ин ҳамлаҳо нишон дод, ки кишварҳои ғарбӣ мехоҳанд ба ин ҷанг доман бизананд.
Вазири корҳои хориҷии Русия, ки барои иштирок дар нишасти сарони "Гурӯҳи 2о" ба Бразилия сафар карда буд, дар ҳошияи ин ҷаласа ба хабарнигорон гуфт, "мо инро ба унвони марҳилаи наве аз ҷанги Ғарб алайҳи Русия дар назар хоҳем гирифт. Ва ба ҳамин тартиб, ба он вокуниш нишон хоҳем дод".
Маскав мегӯяд, Украина дар ҳамлаҳои худ ба минтақаи Брянск дар ҷануб-ғарби Русия аз шаш мушак, ки Амрико дар ихтиёри Украина қарор дод, истифода кардааст.
Баёнияи Вазорати дифои Русия дар рӯзи 19-уми ноябр афзуд, ки системаи зиддиҳавоии ин кишвар панҷто аз ин мушакҳоро раҳгирӣ ва аз байн бурд ва ба як мушаки дигар осеб ворид кард.
"Бо дастони баста ва сари тирхӯрда." Достони дӯкондори начандон шинохта
Замоне ки нерӯҳои Русия (апрели 2022) шаҳраки Бучаро дар Украина ишғол карданд, садҳо касро куштанд ва ба ҷустуҷӯйи Алексей Побиҳай, дӯкондори начандон шинохта, пардохтанд. Радиои Озодӣ бо истифода аз суҳбатҳои телефонӣ, наворҳо, аснод ва баёноти шоҳидон дар бораи ӯ филми мустанад омода кард.
"Амалиёти поккорӣ гаҳ-гоҳе гузаронда мешуд, аммо ҳеч гоҳ дар як ҷой ва дар як вақт ба ин миқдор техника набуд", - гуфт яке аз шоҳидони амалиёт.
Шахси дигар, корманди низомӣ Анатолий Кушнирчук, чунин гуфт: "Фашистони рус ба шахсоне монанди Алексей нафрат доштанд. Онҳоро ҷустуҷӯ мекарданд."
Алексей Побиҳай дар Буча ба воя расида, дар тарабхонаҳо кор мекард. Сипас дар хонааш тиҷорати худро ба роҳ монд.
Дар соли 2014, пас аз он ки ҷудоихоҳони зери ҳимояти Русия ошӯби мусаллаҳонаро дар шарқи Украина оғоз карданд, ӯ ба нерӯҳои украинӣ довталабона ёрӣ медод. Вақте Русия дар моҳи феврали соли 2022 ҳамлаи васеъмиқёсро дар Украина оғоз кард, Побиҳай ба воҳиди дифоии маҳаллӣ пайваст ва аввалину охирин бор аз ҷониби Радиои Озодӣ ба навор гирифта шуд.
Побиҳай дар ин навори Радиои Озодӣ дар даст туфангча ва дар сар кӯлоҳи ҳарбӣ тасвир ёфтааст, вале ба сарбоз монанд нест. Вай бо рухсораҳои фарбеҳ аз зери айнак нигариста, дар навор бо ханда мегӯяд: "Ман одами бақувват ҳастам!"
Кушнирчук баъдан дар суҳбат бо Радиои Озодӣ гуфт, мутмаин нест, ки туфангчаи Побиҳай тир дошта бошад ва "шояд ӯ тирпаронӣ ҳам наметавонист". Маълум нест, ки Алексей Побиҳай дар замони ишғоли Русия ҳамкории пинҳониро бо нерӯҳои Украина идома додааст ё не. Боздошти ӯ дар пасманзари саркӯбҳои бераҳмона сурат гирифт.
Дар филми Радиои Озодӣ мавридҳои зиёди боздошт ва қатли касоне, ки пештар дар артиши Украина хидмат карда ё фаъол буданд, сабт шудааст. Ҳамчунин ҳолатҳое, ки сарбозони рус мардумро бо истифода аз хушунати тасодуфӣ мепаронанд.
Наворҳои ваҳшатангези дурбинҳои назоратӣ нишон медиҳанд, ки чӣ гуна нерӯҳои Русия мардумро дар кӯчаҳо ҷамъ кардаанд. Низомиёни рус дар баъзе аз суҳбатҳои телефонӣ ба аъзои оилаҳояшон нақл кардаанд, ки ба онҳо фармон шудааст, сокинони осоиштаро бикушанд.
Вақте ки аскарони рус аз Буча ақибнишинӣ карданд, дар баробари кӯчаҳои пур аз ҷасад ҳуҷҷатҳоро низ боқӣ гузоштанд. Як сокини маҳаллӣ дар миёни ин ҳуҷҷатҳо санади низомиеро ёфт, ки дар он тафсилоти боздошти Побиҳай аз ҷониби воҳиди Кузбасси Горди Русия, мустақар дар шаҳри Кемеровои Сибир, навишта шудааст.
Далелҳои дигари ҳуҷҷатӣ вуҷуд доранд, ки ин қисми низомӣ бо дивизияи 76-ум, ки дар тамоми давраи ишғол дар Буча ҳузур дошт, ҳамкорӣ кардааст.
Ҷасади Побиҳай бо дастони баста ва сари тирхӯрда дар як қароргоҳи дивизияи партофташуда дар ҷангал ёфт шуд. Санҷиши ДНК шахсияти ӯро тасдиқ кард.
Дар наворҳои ёфтаи пулис, ки бо гузашти ним сол аз озод кардани Буча сабт шудааст, афсар айнаки лойолудеро нишон медиҳад, ки зоҳиран ба Побиҳай тааллуқ дорад.
Видео ба забони англисӣ дар инҷост:
Занони украинӣ ҳам бо қалам ва ҳам бо аслиҳа меҷанганд
Дар Украина занон низ дар канори мардон барои дифоъ аз ватани худ бархостаанд. Гурӯҳе аз занон дар Киев ба низомиён барои нобуд кардани паҳбодҳои Русия кӯмак мекунанд.
"Хушку тар месӯзад". Ба ҷангалҳои як замон сарсабзи Украина чӣ шуд?
Пас аз ҳуҷуми Русия ба Украина ва задухӯрдҳои шадид даҳҳо ҳазор ҳектор ҷангал дар ин кишвар нобуд шудааст. Баъзе аз ҷангалҳоро қасдан оташ задаанд, то низомиён пинҳон шуда натавонанд. Ҷангалҳое, ки то ҳуҷуми Русия пур аз коҷу арча буданд, ҳоло ба хокистар ва ё чӯбҳои нимсӯхта табдил ёфтаанд.
Серҳей Тсапок ҳудуди 20 сол боз ҷангалбон аст. Вай пештар дӯст медошт, ки миёни дарахтони ҳамешасабз гаштугузор кунад. “Ҳоло вақте бо мошин мегузарам, кӯшиш мекунам, ки фақат ба роҳ нигарам. Агар ба ҷангал нигоҳ кунам, ҳатман чизе мебинам, ки гиряамро меорад,” – нақл кард ӯ.
Мақомоти Украина мегӯянд, аз панҷ чор дар сади Боғи миллӣ сӯхтааст ё минакорӣ шудааст. Замини он ба беш аз сад ҳазор ҳектор мерасад. Ин заррае аз хисороти расида аз ҳуҷуми Русия аст. Ҷанг миллионҳо ҳектор ҷангалзор ва табиати Украинаро хароб кардааст.
Ҳар рӯз дар хоки Украина садҳо мушак паронда мешавад, ки заминҳоро чок ва ҷангалзорҳоро хароб мекунанд. Низомиёни Украина навореро нашр карданд, ки як бесарнишин ба дарахтоне, ки зераш низомиёни рус пинҳон шудаанд, сӯзишворӣ мерезад, то онҷоро оташ зананд.
Аз сӯи дигар, ҷангалбонҳо мегӯянд, кори онҳо низ хатарнок шудааст. Руслан Стрилетс, вазири собиқи ҳифзи муҳити зисти Украина, гуфт: “Агар хоҳем, ки зуд оташро хомӯш кунем, имконнопазир аст, чун мумкин мина бошад. Хатари кушта шудан ё маҷрӯҳ шудан зиёд аст.”
Ҷангалбонҳо борҳо шоҳиди таркидани минаҳо шудаанд. Хабаргузории "Рейтерс" бо 20 коршинос суҳбат кард, ки дар бораи хароб шудани ҷангалзорҳо ҷузъиёт доданд. Мақомоти Русия ба суолҳо дар ин маврид посухе нагуфтаанд.
Бо гузашти беш аз 30 моҳ аз ҳуҷуми Русия ба Украина дар шарқи ин кишвар аз ҷангалзорҳои замоне сарсабз танҳо хокистару чӯбҳои нимсӯхта мондааст. Аксар ҷонварони нодир, аз ҷумла аспи ваҳшӣ, нобуд шудаанд.
Дар Украина хушку тар месӯзад ва ҳоло мақомоти Украина барои ҳифзи ҷангалзорҳо фурсату икмон надоранд. Талошашон бештар ин аст, ки артиши ишғолгари Русияро аз хоки худ берун кунанд.
Коршинсон мегӯянд, зиёни расида ба табиати Украина солҳо мемонад ва ҷуброннопазир аст.
Видеоро дар ин ҷо бинед:
"Барои ҷанги Русия писар назодам". Тарси наздикони муҳоҷирони зиндонӣ
Наздикони муҳоҷирони зиндонӣ дар Русия аз ҷалби онҳо ба ҷанг дар Украина нигаронанд.
Ҳанӯз ҳам бо шеваҳои гуногун мақомоти рус талош мекунанд, ки зиндониёнро ба ҷанг дар Украина ҷалб кунанд. То кунун хабари кушта шудани садҳо зиндонӣ расонаӣ шудааст.
Дилфуза, шаҳрванди Узбекистон, ки барои кумак ба писари зиндониаш барои кор ба Маскав рафтаааст, мегӯяд, ба фарзандаш пешниҳоди иштирок дар ҷанг додаанд. Ӯ гуфт, писараш шикоят кардааст, ки “онҳоро ба ҷанг мебаранд ва зери фишор қарор доранд.”
Мақомот писари ӯро маҷбур кардаанд, ки дар санаде имзо кунад ва ризоият диҳад, ки гӯиё ӯ “ихтиёрӣ” ба ҷанг меравад.
Писари Дилфузаро соли 2022 бо гуноҳи қочоқи маводи мухаддир боздошту зиндонӣ карданд. Ӯ худро бегуноҳ медонад ва мегӯяд, тӯматаш кардаанд.
Дар Маскав Дилфуза дар ду ҷой кор мекунад. Рӯзона фаррошӣ ва шабона чун нигаҳбон кор мекунад, то тавонад барои писараш ғизо бараду кумак кунад.
Моҳҳои ахир модарро сарнавишти писараш сахт нигарон кардааст. Метарсад, ки ӯро ба ҷанг мебаранд.
“Мо онҳоро барои ҷанги Русия назодаем. Вай мегӯяд, ки “моро намезананд, ҷанг намекунанд, вале фишори равонӣ меоранд. Ҳатто агар як дақиқа дер кунед, ҷазо мегиред." Мегӯяд, “тасодуфан агар шумо бо пояфзоли хонагӣ бароед, дар таҳхона маҳкам мекунанд.” Писари ман 10 рӯз боз дар таҳхона аст. Вай бачаи ҷавон аст. Барои ҳамин онҳо “хаста шудем” гуфта, ба ҷанг мераванд,”—гуфт ӯ.
Дилфуза 20 сол пеш шавҳарашро аз даст дод ва бо ду фарзанд танҳо монд. Дар Узбекистон ба кишоварзӣ машғул буд ва шир мефурухт. Ба далели тангдастӣ, писараш баъди хатми мактаб таҳсилро идома надод ва барои кор ба Русия рафту зиндонӣ шуд. Ба модараш гуфтааст, ӯро фиреб карданд.
Видеоро инҷо бинед:
Отабек, маҳбуси дигари узбек мегӯяд, аксари муҳоҷирон аз кишварҳои Осиёи Марказӣ, дар зиндонҳои Русия маҳз бо иттиҳоми қочоқи маводи мухаддир адои ҷазо мекунанд. Бархе барои осон ба даст овардани пул ба ин кор даст зада, гурӯҳи дигар ба доми фиреб афтидаанд.
“Аксарият чунин зиндонӣ мешаванд. Масалан ба курер занг мезананд, ки як бастаеро ба кадом хешаш расонад. Кушодану дидани он манъ аст. Дар он баста нашъа мегузоранд. Як ҷавони курерро ана ҳамин хел боздошт карданд,”—гуфт ӯ.
Як муҳоҷири тоҷик дар Русия, ки курер ё борбар кор мекунад, дар наворе мегӯяд, бояд бастаҳои фармоишро тафтиш карда, баъд аз ҷое ба ҷое бурд.
Ин ҷавони тоҷик мегӯяд, миёнаҳои моҳи сентябр маҳз ба чунин ҳолат рӯ ба рӯ шуд ва қариб буд пояш то зиндон кашида шавад.
“Ба ман "заказ" омад, аз Яндекс. Бубинед, дар дарунаш маводи мухаддир аст. Ҳоло кормандони мақомоти ҳифзи ҳуқуқи Русияро интизорам. Бародарон ҷиддӣ бошеду эҳтиёт кунед ва бодиққат бошед, ки подстава зиёд шуда истодааст,”—гуфт ӯ.
Барои қочоқи маводи мухаддир дар Русия то 20 соли зиндон пешбинӣ шудааст. Барои кам кардани муҳлати адои ҷазо бархе аз муҳоҷирон омодаанд, ба ҷанг раванд.
Отабек, муҳоҷири узбек гуфт: “Чанде пеш шиносҳои ман барои рафтан ба ҷанг қарордод имзо карданд. Ба онҳо гуфтаанд, агар аз шаҳрвандии худ дар Узбекистон даст кашед, ба ҷанг бурда мешавед. Онҳо имзо карданд.”
Ба нақли Отабек, наздикони зиндониён талош доранд, онҳоро барои идомаи адои ҷазо ба ватанашон бифиристанд, аммо бенатиҷа. Дилфуза ҳам барои истирдоди писараш аз Русия ба Узбекистон ба ҳамаҷо ва президент муроҷиат кардааст.
Волидони маҳбусони тоҷики Русия ҳам мегӯянд, борҳо бо ин дархост ба мақомот муроҷиат кардаанд, аммо дархостҳояшон беҳосил будааст. Ҳазорон муҳоҷир аз кишварҳои Осиёи Марказӣ ҳоло дар зиндони Русия адои ҷазо мекунанд.
Хотираҳои як сарбози зархарид аз ширкат дар ҷанги Украина
Як зархариди сербистонӣ, ки дар ҷанги Украина аз тарафи Русия меҷангид, гуфтааст, ба ин хулоса омад, ки дӯстӣ ё "бародарӣ"-и русу сербҳо афсона аст.
Вай мегӯяд, дар ҷанг бо чашми худ дид, ки чӣ тавр сарбози кушташудаи мусалмонро ба ойини насронӣ дафн карданд. Ҳамчунин шарту шеваҳои ҷалби зархаридонро аз Сербистон ба ҷанг нақл кард ва аз ширкатҳое ном бурд, ки Русия барои ин кор истифода мекунад.
СОХТМОН Ё ҶАНГ?
Моҳи июни соли 2023 гурӯҳе аз шаҳрвандони Сербия ё Сербистон ба Белград омаданд. Дар санади онҳо навишта шуда буд, ки бинокоранд ва баъд аз сафари чандмоҳаи корӣ аз Русия бармегарданд. Онҳо гуё он ҷо дар як ширкати сохтмонӣ коромӯзӣ мекарданд. Дар асл онҳо аз ҷанги Украина баргашта буданд. Аз соли 2022 аз тарафи Русия дар Ураина меҷангидаанд. Маълум нест, ки ҳоло чӣ теъдод аз шаҳрвандони Сербистон дар майдони ҷанганд ва то имрӯз касе аз онҳо ҳам бо расонаҳои хориҷӣ сӯҳбат накарда буд.
Драган (ном тағйир ёфтааст) ва чанд серби дигар баъд аз анҷоми қарордоди нимсола тарки Русия карданд. Бо вуҷуди хатари зиёд онҳо ба ватани худ баргаштанд.
Бо оғози ҷанги Русия дар Украина, ҳукумати Сербистон қонуни манъи ширкат дар ҷангҳои хориҷиро сахттар кард. Ба онҳое, ки қонунро риоя намекунанд, 8 сол зиндон пешбинӣ шудааст. Тағйирот дар қонун пас аз он сурат гирифт, ки соли 2023 раисиҷумҳури серб Александр Вучич шахсонеро танқид кард, ки сербҳоро ба ҷанг мекашонанд.
Саргузашти Драган роҳу шеваи ба Русия ва аз он ҷо ба тамрингоҳ бурдани шаҳрвандони Сербистонро бозгӯ мекунад. Аксар маълумоту ҳодисаҳое, ки ин зархариди серб нақл кард, тариқи санад ва манбаъҳои мустақил тасдиқи худро ёфтанд. Вай ҳоло дигар намехоҳад ба Русия баргардад. Аммо моҳи октябри соли 2022 вақте аввалин бор роҳи Маскавро пеш гирифт, ҳадафаш “ёрӣ ба халқи бародар” ва гирифтани шаҳрвандии Русия буд.
“Ман ин корро бо хоҳиши худ кардам. Мехостам, ба халқи бародари рус кумак кунам. Боз дар фикри гирифтани шаҳрвандӣ будам. Онҳо ба ман чунин ваъда дода буданд. Фикр кардам, ки баъд аз анҷоми қарордод ба зиндагӣ ва кори одӣ бармегардам ва зиндагиям он ҷо аз Сербистон беҳтар хоҳад буд,” -- нақл кард Драган, зархариди серб.
РУСИЯ ДАР СЕРБИСТОН ҶАНГОВАР МЕҶӮЯД
Бо вуҷуди хатари муҷозоту таъқиб шудан аз сӯйи мақомоти Сербистон, ду шаҳрванди ин кишвар Деян Берич ва Давор Савичич ҳанӯз аз соли 2014 сербҳоро ба амалиёти ҷангӣ дар ҳудуди Украина ҷалб мекарданд. Онҳо ин корро аз ҷумла бо кумаки ширкати муздурии “Вагнер” анҷом медоданд.
Савичич соҳиби баталйони махсуси худ буд, ки “Волки” ё “гургҳо” ном дошт. Ҷалби ҷангҷӯён ба он чанде пеш аз ҳамлаи Русия ба Украина дар соли 2022 сар шуд. “Гургҳо” қарордодро бо як ширкати мавҷуднабудае бо номи “Редут” мебастанд. Солҳои 2022-2023 ҷалби зархаридон ба ҷанг бо ҳамин шева сурат мегирифт.
Драган ҳам соли 2022 бо "Редут" қарордод баст. Ҳоло ба гуфтаи вай, зархаридони серб мустақим бо Вазорати дифои Русия қарордод мебанданд. Дар ин бора худи Давор Савичич ҳам ошкор гуфта буд.
Барои дар Сербистон муҷозот нашудан, зархаридон баъди бозгашт аз Русия, санадеро пешниҳод мекарданд, ки бар асоси он, гуё дар як “ширкати сохтмонӣ” коромӯз буданд.
Давор Савичич соли 2016 дар як мусоҳиба бо нашрияи "Фонтанка" гуфта буд, ки вай дар Украина намеҷангад, балки ба бинокорӣ машғул аст. Соли 2023 модари яке аз ширкатдорони ҷанг дар Украина ба "Би-би-сӣ" гуфта буд, ки писараш дар Русия "дар сохтмон кор мекунад". Радиои Озодӣ маълум кард, ки гап сари кадом ширкат аст. Бино ба нусхаи як санаде, ки Драган пешниҳод кард, вай гуё дар Русия дар ширкати "Монте Градня" коромӯзӣ мекард.
Ин ширкат баҳори соли 2021 номнавис шуда, корҳои сохтмонӣ ва таъмирро аз фаъолияти аслии худ нишон додааст. Дар маълумотномае, ки ба Драган додаанд, дарҷ шудааст, ки вай барои сафорати Русия дар Белград пешбинӣ шудааст. Аммо Драган мегӯяд, вай ба Маскав чун сайёҳ рафт ва барои кор дар Русия аз қабл виза нагирифтааст. Ба нақли ӯ, маълумотнома аз ширкати "Монте Градня"-ро ӯ пеш аз бозгашт ба хона гирифт, то он ҷо барояш мушкиле пеш наояд.
Дар санадҳои ҳуқуқӣ муассис ва мудири кулли ширкати Monte Gradnja Райко Батсковтич қайд шудааст. Вай ҳамчунин молики 35 дарсади саҳмияҳои ҶДММ “Волк груп” аст. Ин ширкат дар моҳи декабри соли 2023 дар Русия сабт шуда, кори аслиаш "сохтмони биноҳои истиқоматӣ ва ғайриистиқоматӣ" гуфта шудааст. Небойша Малович ва худи Давор Савичич ҳам аз муассисони “Волк груп” муаррифӣ шудаанд.
Деян Берич ҳам соҳиби тиҷорати шахсии худ дар Русия будааст. Онҳо довталабони сербистониро барои рафтан ба ҷанг бо ваъдаи харидани билети ҳавопаймо ва пешниҳоди шаҳрвандии Русия ба худ ҷалб мекардаанд. Драган акси билетеро нишон дод, ки бо он аз тариқи Туркия ба Маскав расид. Деян Берич ба ӯ ваъда дода буд, ки пули билеташро бармегардонад, вале ба гуфтаи Драган касе пулро барнагардонд. Ҳамчунин ба гуфтаи Драган, масъалаи додани шиносномаи русӣ барои онҳо аз байн рафт. “Дигар касе ба Берич бовар намекунад,” – гуфт Драган.
НАХУСТИН ҚАДАМҲО ДАР ЗАМИНИ ДАВЛАТИ "БАРОДАР"
Ба нақли Драган, вақте бори аввал ба Маскав рафт, ӯро дар фурудгоҳи "Внуково" нафаре бо мошини сиёҳшиша пешвоз гирифт. Вай худро Дима - корманди Раёсати Асосии Иктишофӣ ё ГРУ муаррифӣ кард. "Мо 45 дақиқа рафтем, баъд аз роҳи мошингард ба як минтақаи аҳолинишин гаштем. Атроф пур аз посҳои тафтишӣ ва ҳама чӣ низомӣ буд,” – нақл кард ӯ. Ин зархаридро ба тамрингоҳи Алабино, воқеъ дар вилояти Маскав, бурдаанд.
Дар Алабино Драганро бо ҷангиёни дигари сербистонӣ ба назди хаймаҳо оварданд. Ду моҳ дар тамрингоҳ онҳоро Дима ва афсари дигаре бо номи Олег назорат мекарданд. То охири соли 2022 дар Алабино 25 ҷангҷӯйи сербистониро ҷамъ оварданд, вале чанде аз онҳо дар охир қарордодро имзо накарда, баргаштанд.
Драган барои 6 моҳ қарордод баст. Вай мегӯяд, “Аз қарордод маълум буд, ки он ба Вазорати дифои Русия рабт надорад ва аз “ширкати хусусии низомии "Редут" аст”.
Дар тамрингоҳи Алабино ба Драган ва дӯстонаш ҳар моҳ 110 ҳазор рубл медоданд. Пас аз даромадан ба Украина ин маблағ ду баробар бештар шуд. Дар Русия пулро барои онҳо нафаре бо лақаби “Амур” меовард. Дар таҳқиқоти муштараки лоиҳаи “Система” ва “Схема” дар бораи ширкати низомии "Редут" гуфта мешавад, ки "Амур" амр медод, ки дар минтақаҳои ишғолшудаи Украина одамонро пайдо ва бозпурсӣ карда, ба чоҳ партоянд. Боздоштшудаҳоро вай худаш бозпурсӣ ва шиканҷа мекард.
Гурӯҳи зархаридони сербистониро чаҳор мушовири низомии нерӯҳои амалиёти махсус дарс медоданд. Драган ба бригадаи якуми ҷосусии “Гургҳо”афтид. “Барои русҳо “гусфанди қурбонӣ” даркор буд. Берич ба онҳо ваъда дод, ки ин корро ташкил мекунад ва кӣ медонад, ки барои ин амалаш барои ӯ чӣ қадар пул доданд,” – гуфт Драган. Ба нақли вай, Берич ҳанӯз дар тамрингоҳ аз боварии онҳо баромада буд. Дастаи онҳо ду моҳ дар Алабино машқ кард. Аммо афроде, ки баъд омаданд, пас аз ду ҳафтаи тамрин зуд ба майдони ҷанг фиристода шуданд.
"Мо ягона дастае будем, ки тамрини дуруст гирифтем. Дигарон ҳамагӣ аз 5 то 14 рӯз машқ карданд,” – афзуд, мусоҳиби мо. Ба гуфтаи Драган, дар ним соле, ки ӯ дар Украина меҷангид, тақрибан 15 сербистонӣ кушта шуд. Тасдиқи дурустии ин рақам аз дигар манбаъҳо барои Радиои Озодӣ мушкил аст. Аммо ба сифати далел ба гуфтаҳои худ, зархариди собиқи сербистонӣ паёми садоиеро пешниҳод кардааст, ки дар он яке аз ҷангҷӯён дар суҳбат бо ӯ афроди кушташударо номбар мекунад. Драган мегӯяд, тақрибан 70 шаҳрванди Сербистонро медонад, ки ба ҷанг ҷалб шудаанд.
ЯСИНОВАТАЯ – КАДИЕВКА – БАХМУТ
Баъд аз ду моҳи машқ дар тамрингоҳи Алабино, Драган ба минтақаҳои ғасбшудаи Украина сафарбар шуд. Он ҷо ӯ ва дигар ҳамроҳонашро дар яке аз мактабҳои миёнаи Ясиноватая, наздикии Донетск, ҷой карданд. Дертар онҳо дар як хона дар Макеевка ҷой гирифтанд. Драган аз он ҷо бо худ чанд сурат дорад. Радиои Озодӣ маълум кард, ки воқеан ин аксҳо дар ноҳияи Красногвордейски Макеевка гирифта шудаанд.
Дастаи Драган дар ҷангҳои ноҳияи Авдеевка ва Соледару Бахмут ширкат кардаанд. Ба гуфтаи ӯ, ду пойгоҳи асосии зархаридони “Волки” дар минтақаҳои аҳолинишин дар вилояти Луҳанск – деҳаи Металлист ва шаҳри Алчевск буд, ки онҳо бо навбат ба он ҷо сафарбар мешуданд. Ба нақли Драган, фармондеҳони гурӯҳи “Волки” дар Украина маъмулан сокинони маҳаллии Луҳанск буданд, ки ҳанӯз соли 2014 ба ҷониби Русия гузаштаанд.
“Дар Стаханов мушкили мо на фақат ҳамлаҳои Украина буд, балки бо сафарбаршудаҳои рус аз Тотористон ҳам мушкил доштем. Ба онҳо аз мо дида ду баробари пули камтар медоданд. Онҳо 50 ҳазор рубл мегирифтанд. Онҳо комилан ҳуқуқ надоштанд, ки аз ҳудуди корхона берун раванд. Дар наздикӣ як мағоза буд ва бархе талош мекарданд, ба он ҷо раванд. Дар ин ҳолатҳо мо маҷбур мешудем, ки ба ҳаво тир холӣ кунем. Агар баъди ин ҳам одам аз роҳ нагардад, мо метавонистем ӯро паронем,” -- нақл мекунад Драган.
Тавре пештар хабарнигорони лоиҳаҳои "Система" ва "Схема" маълум карданд, соли 2022 "Волки" дар вилоятҳои Киев ва Харков ҳам ҷангидаанд.
МУСАЛМОНЕ, КИ БО ОИНИ МАСЕҲӢ ДАФН КАРДА ШУД
Драган мегӯяд, яке аз зархаридоне, ки тақрибан бе тамрин ба ҷанг дар Украина бурда шуд, Эмрах Хорнич аз Нови-Пазар буд. Ин шаҳре дар ҷанубу ғарби Сербистон ва дар наздикии сарҳад бо Косово аст. Аҳолии он ҷо славянҳое ҳастанд, ки аз дини ислом пайравӣ мекунанд. Расонаҳои сербистонӣ ва босниягӣ дар моҳи августи соли 2013 хабар доданд, ки Зорнич дар Украина кушта, ва дар вилояти Томбов дафн карда шуд.
Хабарнигорони Радиои Озодӣ дар Нови-Пазар тасдиқ карданд, ки Зорнич дар воқеъ аз оилаи мусалмон буд. "Вай (Зорнич) ҳамагӣ як рӯз тамрин карду ба даст силоҳ гирифт,” – гуфт Драган дар бораи сарбози кушташудаи мусалмон. Вай илова кард, бо вуҷуди он, ки сарбоз мусалмон буд, Берич маросими дафни ӯро тибқи ойинҳои масеҳӣ баргузор кард. Ин амал вай ва ҳамроҳони дигари сербистонияшро ҳайратзада намуд.
Манбаъҳои дигар ҳам дар ин бора хабар дода буданд. Аз ҷумла, ҷамъияти "Сербия" дар шабакаи иҷтимоии "ВКонтакте". Радиои Озодӣ гузориши шабакаи телевизионии ГТРК Тамбовро аз маросими гузоштани муҷассама дар сари гӯри Зорнич дар оромгоҳи деҳаи Новая Ляда пайдо кард. Маросими ҷанозаро дар назди муҷассама раҳбари калисои маҳаллии православҳо иҷро кард. Дар гузориш дар бораи мусулмон будани вай чизе гуфта нашудааст.
Деян Берич дар суҳбат бо шабакаи "Соловев LIVE" дар бораи нафаре нақл кард, ки “мусалмон буд” ва дар наздикии Бахмут кушта шуд. Ӯ аз Зорич ном нагирифт. Ба суолҳои Радиои Озодӣ, аз ҷумла дар бораи маросими дафни сарбоз, Берич посух нагуфт. Ӯ дар гузашта мавқеи худро дар робита ба ҷанг дар Украина чунин баён дошта буд: "Расонаҳои серб кӯшиш доранд, ки моро дузду фиребгар нишон диҳанд, вале мо медонем, ки чаро ин корро мекунем. Агар мо мехоҳем, ки Сербистон вуҷуд дошта бошад, Русия бояд қавӣ бошад.”
13-уми сентябр, баъд аз мутолиаи паёми муаллифони ин мақола, Берич бори нахуст дар се ҳафта дар саҳифаи худ наворе нашр кард ва гуфт: "Ба ман гуфтанд, ки дигар маро эҳтиром намекунанд, чун ман сарбоз нестам. Ман ба ин одамон посух мегӯям. Бале ман дигар сарбоз нестам, ман видеоблогер ҳастам. Ман хидмати худро анҷом додам. Ҳоло бознишастаам."
"РУСҲО, ТАВРЕ МО ТАСАВВУР МЕКУНЕМ, ЗИЁД НЕСТАНД"
Пас аз шаш моҳи сафар ба Русия ва Украина, Драган – зархариди серб – мегӯяд, аз артиши Русия ноумед ва дилсард шуд. Ба қавли ӯ, он ҷо “тиҷорат ва фасод” реша давондааст: “Русҳо, тавре мо онҳоро тасаввур мекунем, чандон зиёд нестанд. Арзиши ҷони инсон барои онҳо мисли он аст, ки дар даврони Сталин буд.”
Нигоҳи ин зархариди сербистонӣ ба ҷанг алайҳи Украина ҳам тағйир ёфтааст: “Дар асл ин ҳама як тиҷорати бузург аст, ки дар он одамони одӣ, хоҳ зархарид аст ё сафарбаршуда, кушта мешаванд."
Маълум нест, ки ҳоло ҳам ҷалби сербистониҳо ба ҷанги Украина идома дорад ё на. Афсари Раёсати Асосии Иктишофи Русия ё ГРУ, ки дар тамрингоҳи Алабино худро “Олег” муаррифӣ мекард, ба суолҳои хабарнигори Радиои Озодӣ посух надод.
Бино ба оморе, ки Радиои Озодӣ аз додгоҳҳои олии Сербистон дастрас кард, аз соли 2014 то 2024 дар Сербистон 37 нафар барои ширкат дар ҷанги Украина ва як нафар барои ҷалби сокинон ба ҷанг ҷазо гирифтаанд. Вале аз ин теъдод танҳо як нафар дар пайванд ба ҷанги идомадори Русия ва Украина ҷазо гирифтааст. Ҳукми дигарон ба ҷиноятҳое вобастаанд, ки то соли 2022 содир шудаанд. 5 каси онҳо барои зархаридӣ ба зиндон маҳкум шуда, 32 нафари дигар ҷазои шартӣ ва 6 моҳ ҳабси хонагӣ гирифтаанд.
"Се тоҷикро дар Харков дафн кардем." Рӯзгори муҳоҷир
Муҳаммадраҳим Холов (Бобои Шайх), тоҷики муқими Украина, ки дувуним сол боз рӯзгори осоишта ва бе бонги хатарро фаромӯш кардааст, қаҳрамони навбатии "Рӯзгори муҳоҷир" аст.
40 сол дорад. Дар дувоздаҳсолагӣ аз Тоҷикистон ба Украина кӯчидааст. Дар ҳамин ҷо мактаб ва омӯзишгоҳро хатм карду ба хидмати ҳарбӣ рафт. Сипас тиҷорати худро ба роҳ монд.
Дар Харков, наздикиҳои марзи Украина бо Русия, қарор дорад. Минтақае, ки пайваста зери ҳамлаҳои нерӯҳои таҷовузгари рус ҳаст. Мушаки партобшуда аз Русия ҳамагӣ дар чанд сония ба Харков мерасад. Бинобар ин, муҳофизат аз он душвор аст.
Мусоҳиби мо мегӯяд, то омадан ба Украина шоҳиди ҷанги шаҳрвандӣ дар Тоҷикистон буд. Азобу гуруснагӣ ва ғарибии он замон аз хотираш зудуда нагардида, доғи ҷанг дар Украина захмҳояшро бештар кард. Мегӯяд, ин ҷанг шахси азизтарин, модарашро аз ӯ гирифт, зиндагияшро ба ҳам зад ва тиҷораташро аз байн бурд.
Дар Украина бештар он шаҳрвандоне мондаанд, ки ё имкони берун шудан надоранд ё барояшон иҷозати хориҷ шудан дода намешавад.
Аксаран тоҷикон дар шаҳрҳои Харков, Запарожйе, Одесса ва Киев ҳастанд. Он мардони тоҷик, ки ҳаққи иқомати доимӣ доранд ё шаҳрвандии Украинаро гирифтаанд, иҷозати берун шудан надоранд. Бар асоси қонунҳои Украина, мардони аз 18 то 60-сола барои ҳимояи ин кишвар ҷалб мешаванд.
Муҳаммадраҳим Холов (Бобои Шайх) аз рӯзи аввали ноамниҳо дар Украина дар фикри ёрӣ додан ба мардуми Харков буд. Бо вуҷуди душвориҳо, ӯ ёриро ба аҳолии осоишта муҳим медонад. Бо афсӯс мегӯяд, се тоҷики дигаре, ки дар кори хайр ва тақсими хӯроки бепул ӯро ҳамроҳӣ мекарданд, дигар зинда нестанд.
Бо ин ҳама қаҳрамони мо умедвор аст, ки рӯзе оташи ҷанг дар Украина хомӯш мешавад ва ӯ ба дидани бародарону хоҳаронаш ба Тоҷикистон меравад. Вале китфони тирхӯрдаи ӯ ва дастонаш, ки чандин ҷасади оғушта ба хунро зери хок гузоштааст, хотироти даҳшати ин солҳоро барои муддати дароз аз ёду дилаш намебарорад.
Барномаро дар инҷо бинед:
Барнома дар Ютуб:
Марги ду зодаи Ишкошим дар ҷанги Русия дар Украина. Як кас бенишон гаштааст
Ҷасади ду зодаи ноҳияи Ишкошим (ВМКБ)-ро, ки дар ҷанги Русия дар Украина кушта шудаанд, дар зодгоҳашон дафн кардаанд.
Яке аз онҳо Содиқ Қамбарови 36-сола аст. Рӯзи марги ӯро дар санадҳо 18-уми июл навиштаанд. Мақомоти маҳаллӣ ҳувияти кушташудаи дувумро фош накарданд. Шахсони огоҳ аз қазия гуфтанд, ки ҳарду аз тарафи Русия меҷангиданд.
Дар тақрибан се соли охир садҳо шаҳрванди Тоҷикистон, ки бархе ҳамзамон шиносномаи Русия доранд, бо роҳҳои гуногун ба ҷанги зидди Украина бурда шудаанд. Чанде ихтиёрӣ, дигарон маҷбурӣ – бо ваъдаи гирифтани пулу шиноснома ё раҳоӣ аз зиндонҳои Русия.
Даъват аз муҳоҷирон
Ҳукумати ноҳияи Ишкошим дар муроҷиатномае дар “Фейсбук” аз сокинони ноҳия ва муҳоҷирон хостааст, дар ҷангҳои хориҷӣ ширкат накунанд. “Омили дигаре, ки имрӯз боис ба нигаронии ҳар тоҷику тоҷикистонӣ гардидааст, иштироки бародарони мо дар ҷангҳои давлатҳои дуюму сеюм мебошад,” -- гуфта шудааст дар муроҷиатнома.
Дар матн аз ҷанг ва кишвари хосе ном набурдаанд. Аммо муроҷиатнома маҳз баъд аз овардани ҷасади Содиқ Қамбаров ва як зодаи дигари ноҳияи Ишкошим дар моҳи августи имсол нашру паҳн шуд.
Намояндагони ҳукумати Ишкошим дар охир аз муҳоҷирон хостаанд, ба зодгоҳашон баргарданд, чун “дар ҳудуди ноҳия ... иншооти сохтмонӣ ва истихроҷу коркарди маъданҳои куҳӣ оғоз гардида, ҳазорҳо ҷойҳои ... корӣ таъсис шуда, ... музди меҳнат дар як рӯз аз 250 то 300 сомониро ташкил медиҳад.” Ин дар ҳолест, ки солҳо боз дар Тоҷикистон бекорӣ ё маоши каму номуносиб аз душвориҳои умда ба ҳисоб меравад ва маҳз ба ҳамин далел ҳар сол садҳо ҳазор кас ба муҳоҷирати корӣ ба Русия ва кишварҳои дигар мераванду дурӣ аз хонавода ва сахтиҳои зиёдро таҳаммул мекунанд.
Тарҳи “Мигрант Медиа”-и Радиои Озодӣ барои гирифтани ҷузъиёт ба ҳукумати ноҳияи Ишкошим нома фиристод. Дар он хоста шудааст, ки дар бораи сокинони кушташуда ва шахсони дигаре, ки дар ҷанги Русия дар Украина иштирок доранд, иттилоъ дода шавад.
Навор дар Инстаграм:
Шӯҳрат Нуруллоев дар куҷост?
То лаҳзаи нашри гузориш посухи мақомот дастрас нашуд. Дар ҳамин ҳол, баъзе аз сокинони Ишкошим дар бораи нопадид шудани зодаи дигари ноҳия Шӯҳрат Нуруллоеви 38-сола дар ҷанги Русия дар Украина хабар доданд.
Ҳикмат Нуруллоев, бародари Шӯҳрат Нуруллоев, дар суҳбат бо бахши “Мигрант Медиа”-и Радиои Озодӣ гуфт, ӯ бори охир 19-уми марти соли 2024 тамос гирифта, аз он вақт то кунун бедарак аст. “Гуфта буд, ки дар Луганск, мавзеи Лисичанск, ҳастанд, вале онҳоро ба ҷойи дигар мефиристанд. Ваъда дода буд, ки баъд аз 10-15 рӯз занг мезанад. Дигар ба алоқа набаромад,” -- нақл кард ӯ.
Ба қавли бародараш, Шӯҳрат Нуруллоев дар соли 2023 шаҳрвандии Русияро соҳиб ва дар моҳи феврали имсол ба ҷанги зидди Украина бурда шуд. Ҳоло пайвандонаш намедонанд, ки ӯ дар куҷост, зинда, мурда, маҷруҳ ё дар асорат. Вазорати мудофиаи Русия дар бораи талафоташ дар ҷанги Украина хабар намедиҳад ва рӯйхати пурраи сарбозони кушташударо низ нашр намекунад.
Зархаридӣ дар Тоҷикистон ба монанди кишварҳои дигари Осиёи Марказӣ ҷиноят аст. Бо ин вуҷуд, дар ҷанги Русия алайҳи Украина, ки дар моҳи феврали соли 2022 оғоз шуда, сабаби маҳкумиятҳои байнулмилалӣ гардид, зодагон ё шаҳрвандони Тоҷикистон бо тарзҳои гуногун ҷалб мешавад. Онҳоро ба се гурӯҳ тақсим кардан мумкин аст:
- Сарбозону афсароне, ки дар артиши Русия хидмат мекарданд;
- Муҳоҷирони корӣ, ки бо ваъдаи шаҳрвандиву пули калон ба ҷанг ҷалб шуданд;
- Зиндониёни тоҷик, ки дар шароити номаълум ба ҷанг бурда шуданд.
Мақомоти Тоҷикистон дар бештар аз ду соли охир танҳо то сад мавриди ҷалби маҳбусони тоҷикро аз зиндонҳои Русия ба ҷанг тасдиқ карда, вале дар бораи иштироки тоҷикистониҳо дар ҷанги зидди Украина парвандае боз накардаанд. “Дар бораи ҳолатҳои гуфтаи шумо аз ҷониби мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ягон парванда оғоз нагардидааст,” – гуфт додситони кул Юсуф Раҳмон дар моҳи август.
Дар Узбекистон, Қазоқистон ва Қирғизистон чанд нафарро барои ширкат дар ҷанги зидди Украина ба ҷавобгарӣ кашида, бархеро ҷазо додаанд.
Теъдоди дақиқи зодагон ё шаҳрвандони Тоҷикистон, ки ба ҷанги Украина ҷалб шудаанд, маълум нест. Танҳо исми бештар аз сад нафари онҳо пас аз фавт ё дар асорат дар Украина расонаӣ шудааст.
Навор дар Фейсбук:
"Ин аҳволро ҳатто ба ҳайвон орзу намекунам"
Тасмими ҳукумати Маҷористон (Венгрия) барои қатъи кӯмаки молӣ ба паноҳҷӯёни украинӣ, даҳҳо гурезаро аз ҷойи зист маҳрум кардааст. Хонаводаи паноҳҷӯён акнун маҷбуранд шаби худро дар хиёбон рӯз кунанд.
Бештар аз як ҳафта мешавад, ки хонаводаи Пап аз вилояти Транскарпатияи Украина ҳамаи корро мекунанд, то 6 кӯдакаш дар хиёбонҳои Будапешт ором хобанду азоб накашанд.
Ева Пап ва кӯдаконаш баъди оғози таҷовузи Русия аз Украина гурехтанд. Чанде пеш ҳукумати Маҷористон додани кӯмакпулӣ барои иҷораро ба онҳо қатъ кард, чун мегӯяд, зодгоҳҳои онҳо ҳоло амн аст.
Видеоро инҷо бинед:
Ева Пап мегӯяд, оилаи онҳо аз 9 нафар иборат аст ва онҳо барои зиндагӣ аз як истгоҳи роҳи оҳан ба дигараш мераванд.
“Дар баъзеаш хобидем, аз дигарон пеш карданд, мисли инҷо. Акнун бояд ҷойи дигар биравем. Кӯдаки 7-моҳа дорем ва бо худ мегардонем. Кӯдакам бемор шудааст. Мактаб ҳам сар шуд. Бачаҳо бояд ба мактаб раванд. Рӯзҳои сард мерасанд. Ман ин аҳволро ба ҳеҷ кас, ҳатто ба ҳайвон ҳам орзу намекунам,”-бо алам нақл мекунад ин гуреза.
Ева Пап ва 6 кӯдакаш саъй доранд, дар Истгоҳи роҳи оҳани Будапешт бихобанд.
Магдолна Сезӣ, корманди идораи ҳифзи иҷтимоӣ мегӯяд, ин одамон мақоми паноҳҷӯро доранд, барои ҳамин Маҷористон онҳоро қабул кард ва гуфт, ки сарпаноҳ медиҳад. Вале ба гуфтаи Сезӣ, ҳукумат фақат нисфи масъулияташро иҷро кардааст, чун сарпаноҳ намедиҳад. “Аз ин рӯ онҳо метавонанд, дар Маҷористон бимонанд, вале мисли мардуми бехона. “
Баъди қабули қарори нав дар Маҷористон, ҳазорон паноҳҷӯ бехона мондаанд. Ба гуфтаи Созмони Милал ин қарор бахусус аҳволи лӯлитаборони Украинаро бад кардааст, ки дар канораҳои Будапешт зиндагӣ мекарданд. Ҳақ надоранд, тамоми шаб дар истгоҳи роҳи оҳан бимонанд. То замоне, ки созмонҳои хайрия барояшон хона наёбанд, дар кӯчаҳо мехобанд.
Вазъи даҳҳо паноҳҷӯи украинӣ дар Маҷористон
Пайдо кардани ҷойи амну покиза барои хобидан дар шаб осон нест. Ба гуфтаи Созмони Милал дар аввал тақрибан 1 миллион украинӣ ба Маҷористон гурехтаанд. Ҳоло 65 ҳазор нафарашон мондаанд.
Ева Пап, паноҳҷӯйи украинӣ мегӯяд, аз ҷанг гурехтаанд. “Ҳама метарсанд, ки бачаҳояшонро, ҳамсаронашро ба ҷанг мебаранд. Ҳоло инҷо ҳастем. Ҳеҷ гоҳ дар ин аҳвол ва дар кӯча набудем.”
Ин оила метарсад, ки агар ба Украина баргарданд, марди хонаро ба артиш мебаранд. Хонаашон ҳам ба гуфтаи худашон вайрон шудааст.
Мушкили паноҳҷӯёни украинӣ дар Маҷористон баъди 21-уми август шуруъ шуд. Дар ин рӯз паноҳҷӯён бо як қарори сарвазири миллигарои Маҷористон, Виктор Орбан, ки рӯзи 21-уми август ба иҷро даромад, аз хонаҳо берун карда шуданд.
Нахуствазири Маҷористон, Виктор Орбан, мунтақиди сиёсати муҳоҷирпазирии Иттиҳоди Аврупо аст ва онро ошкоро танқид мекунаду дар хатти сарҳади кишвараш панҷара кашидааст. Вай ҳамчунин аз Русия ҳимоят мекунад.
Дар Украина ҳам зиндониёнро ба ҷанг мебаранд
Дар Украина қонуни басеҷ ё сафарбарӣ ба ҷанг, ки чанд вақт пеш қабул шуд, ба маҳбусон имкон медиҳад дар ҷанг ба зидди Русия ширкат кунанд. Вазорати адлия гуфт, аз моҳи май то кунун аз зиндониҳо беш аз 6 ҳазор дархост гирифт ва аз онҳо 4 ҳазор нафарро ба сафи нерӯҳои мусаллаҳ қабул кард.
Андрий Дейвис 27 сол дорад ва ду дафъа ҳабс шудааст. Ҷинояти ӯро сабук медонанд ва аз ин рӯ дар маҳбаси умумие адои ҷазо мекунад, ки толори машқ ҳам дорад. Дейвис мегӯяд, беҳтар аст ба артиш равад.
“Ин имконияти хуб аст. Сарбози қарордодӣ мешавам ва хешу дӯстонам ҳам мегӯянд, ки писар ё бародарашон кишварро дифоъ кардааст. Ин чиз дилгармкунанда аст,” – нақл кард ӯ.
Тибқи қонуни нав дар Украина, гурӯҳи муайяни зиндониҳо дар сурати хидмат дар артиш афв мешаванд. Олена Висотска, муовини вазири адлияи Украина, гуфт: “Аз рӯзи аввали ҳуҷум зиндониҳои бисёр муроҷиат карда мегӯянд, дар ҷабҳа фоидаашон бештар мерасад.”
Висотска афзуд, қонуни сафарбарӣ танҳо ба гурӯҳи мушаххаси зиндониҳо дахл дорад: “Ҷараёни интихоб содда нест. Нафаре, ки хоҳишманд нест ё шубҳа мекунад, ба ҷанг фиристода намешавад. Онҳое, ки зидди амният, бо бераҳмии сахту пурхушунат ҷиноят кардаву даст ба таҷовуз задаанд, роҳ дода намешаванд.”
Номзад аз санҷиши тиббӣ ва мусоҳибае бо фармондеҳи воҳиди низомӣ мегузарад. Дмитро Дорошенко, афсари яке аз воҳидҳои вижаи артиши Украина, мегӯяд, “намояндагони мо рост ба зиндон рафта, суҳбат мекунанд ва хислатҳои зиндониҳоро мепурсанд.”
Дорошенко гуфт, бар асоси қонуни нав аллакай баъзе аз маҳбусон барои сафарбарӣ роҳ дода шуданд: “Онҳо ҳамроҳи сарбозони дигар фармонро иҷро мекунанд. Онҳо дилгармии бештар доранд, чун медонанд, ки бо киҳо ба куҷо бираванду чӣ бикунанд.”
Маҳбусони сафарбаршуда бояд инчунин ба баъзе маҳдудиятҳо омода бошанд. Ба қавли Олена Висотска, муовини вазири адлияи Украина, “қонун муҳлати қарордодро маҳдуд кардааст. Он аз муҳлати қонуни ҷанг кӯтоҳтар буда наметавонад. Рухсатии нақшавӣ бекор карда мешавад. Вайрон кардани ин қарордод аз 5 то 10 сол ҳабс пешбинӣ мекунад.”
Бар асоси қонун, маоши зиндониҳои собиқ бо ҳуқуқи сарбозони дигар баробар мешавад. Ҳамин шарт ҳам барои Дейвис мояи дилгармӣ шудааст. Ҳоло ин маҳбус интизори посухи ниҳоӣ барои сафарбарӣ ба артиши Украина аст.
Видеоро дар инҷо бинед:
"Путин такрори онро намехоҳад." Оқибати ҳамлаи Украина ба Русия чист?
Мақомоти расмии Русия мегӯянд, қариб ҳамаи аҳолии ноҳияи Краснояружро дар вилояти Белгород ба ҷойи амн кӯчондаанд, чун нерӯҳои Украина ҳаракатро аз вилояти Курск ба ин самт идома медиҳанд. Аз миёни 14 ҳазор аҳолии ноҳия 11 ҳазор нафарро ба ҷойҳои дигар бурдаанд.
Ҳамлаи ғофилгиронаи Украина ба Русия дар ҷанги дувунимсола як тағйири чашмгирест. Ба гуфтаи коршиносон, агарчӣ он Русияро дар ғафлат гузошт, барои Украина хатари ҷиддӣ ҳам дорад.
Марион Мезмер, коршиноси амнияти байнулмилалӣ аз муассисаи таҳқиқотии "Chatham House" дар Лондон дар ин ҳамла чанд стратегияро мебинад.
"Ба назари ман, Украина аз як тараф мехоҳад, Русияро ақиб занад, то дар музокироти оянда абзоре барои фишор дошта бошад. Аз тарафи дигар зоҳиран мехоҳад, таваҷҷуҳи нерӯҳои Русияро, ки ба дохили Украина ҳаракат мекунанд, ба дигар тараф кашад. Ва ин кор зоҳиран натиҷа додааст," – гуфт ӯ.
Русия дар моҳи феврали соли 2022 ба хоки Украина таҷовуз кард. Киев то кунун қаламравҳояшро аз даст медод. Мезмер мегӯяд, ҳаракати нерӯҳои Украина ба қаламрави Русия хатарнок ҳам ҳаст.
Ӯ афзуд: "Як хатараш ин аст, ки теъдоди сарбозони Русия назар ба Украина зиёд аст. Агарчӣ Украина тавонист, нерӯҳои Русияро камтар кунад, талафоти худаш зиёдтар аст. Эҳтимол Русия зарбаҳои сахти ҷавобие хоҳад зад, чун ҳамла обрӯяшонро бурд. Ва ин чизест, ки Путин такрори онро намехоҳад. Аз ин рӯ, ҳамла ба Русия метавонад, сабаби талафоти зиёд дар артиши Украина шавад, ки таҳаммулаш барои он сахт хоҳад, баръакси Русия, ки низомиёни зиёд дорад."
Ба қавли Марион Мезмер, коршиноси амнияти байнулмилалӣ, ҳамлаи ҷавобии Украина барои муддате ҳам бошад, сарбозони Украинаро рӯҳбаланд кардааст.
"Ба андешаи ман, ҳамлаи ҷавобӣ ба рӯҳияи онҳо таъсири зиёд гузошт. Яъне, украиниҳо медонанд, ки агар ин ҷанг хуб анҷом наёбад, барояшон бад мешавад. Аз ин рӯ, азмашон қавӣ аст ва дар пушти ҳукуматашон истодаанд. Ба фикри ман, ин ҳамлаи ҷавобии муваффақ нишондиҳандаи он аст, ки онҳо фикр мекунанд, Украина ҷангро мебарад. Аз тарафи дигар, мумкин аст, дар сурати шиддат гирифтани ҳамлаҳои Русия натиҷа дигар шавад," -- шарҳ дод коршинос.
Фармондеҳи артиши Украина рӯзи душанбе гуфт, нерӯҳои онҳо аз замони ҳуҷум ба вилояти Курск дар ҳафтаи гузашта ҳазор километри мураббаи Русияро таҳти назорат даровардаанд.
Видеоро дар инҷо бинед:
1,7 миллиард доллар – кумаки нави Амрико ба Украина
Иёлоти Муттаҳидаи Амрико рӯзи 29-уми июл ду бастаи нави ёриҳоро ба Украина эълон кард.
Ҷон Кирбӣ, сухангӯйи Шӯрои амнияти миллии Кохи Сафед, гуфт, як бастаи кумак аз таҷҳизоти зарурӣ барои низоми мушакандози “HIMARS”, тӯпхона, миномётҳо ва мушакҳои зиддитонкии “Javelin” иборат аст. Маблағи умумии он ба 200 миллион доллар мерасад.
Бастаи дигари кумак ба арзиши 1,5 миллиард доллар ба воситаи Вазорати дифои Амрико ба Украина пешниҳод шудааст.
Кирбӣ гуфт, ин кумакҳо тавоноии дифои ҳавоии Украинаро тақвият хоҳанд дод.
Дар ҳамин ҳол, Маркази назарсанҷии “Pew” хабар дод, ки нисфе аз амрикоиҳо аз таҷовузи идомадори Русия ба Украина ва харҷи Иёлоти Муттаҳида барои ироаи кумакҳо ба Киев нигарон ҳастанд.
Як назарсанҷии “Pew” маълум карда, ки дар ҳоле 48 дарсади амрикоиҳо кумакро ба Украина масъулият медонанд, 49 дарсад бо ин розӣ нестанд.
Русия дар моҳи феврали соли 2022 бедалел ба хоки Украина ҳамла кард.
Русия мегӯяд, "75 паҳбоди украинӣ"-ро раҳгирӣ кард ва аз байн бурд
Вазорати дифои Русия мегӯяд, системаи дифои ҳавоии ин кишвар 75 паҳбоди партобшудаи Украинаро дар шабонарӯзи гузашта раҳгирӣ ва сарнагун кардааст.
Тибқи баёнияи рӯзи душанбеи Вазорати дифои Русия, ки хабаргузории "Рейтерз" нашр кард, ҳашт паҳбод аз ин паҳбодҳо дар наздикии шаҳри Туапсе дар Баҳри Сиёҳ, ки дорои як полоишгоҳ аст, сарнагун шуданд.
Вазорати дифои Русия дар канали телеграмии худ афзуд, "48 паҳбод бар фарози минтақаи Ростов дар ҷануб-ғарби Русия, 17 паҳбод бар фарози Баҳри Сиёҳ ва Азов, ҳашт паҳбод бар фарози минтақаи Краснодар, ҷое ки Туапсе дар он ҷойгир аст ва бар фарози минтақаи Белгород, Воронеж ва Смоленск низ дигар паҳбодҳо сарнагун шуданд".
Вазорати дифои Русия нагуфт, ки оё ин ҳамлаҳо хисороте ба бор овардааст ё не.
Мақомот дар Туапсе гуфтаанд, ки зерсохтҳо ва биноҳои истиқоматӣ осеб надидаанд.
Мақомоти Русия хеле кам дар бораи мизони хисороти ҳамлаҳои Украина гузориш медиҳанд.
Полоишгоҳи Туапсе аз замони ҳамлаи Русия ба Украина дар моҳи феврали соли 2022 борҳо ҳадафи ҳамлаҳои ҳавоии Украина қарор гирифтааст.
Чанд канали телеграмии Русия гузориш доданд, ки субҳи душанбе чанд таркиш дар наздикии ин полоишгоҳ шунида шуд. Хабаргузории "Рейтерз" мегӯяд, ба таври мустақил наметавонад ин гузоришҳоро таъйид кунад.
Украина ба ин хабар вокуниш нишон надодааст. Киев пештар гуфта буд, ки ҳамлаҳо ба зерсохторҳои низомӣ, энержӣ ва боркашонии Русия дар вокуниш ба ҳамлаҳои паёпайи Русия ба хоки Украина сурат мегирад.
Зеленский: Пирӯзии эҳтимолии Трамп барои Украина сахт хоҳад буд
Бо афзоиши тахминҳо дар бораи интихоби дигарбораи Доналд Трамп ба унвони раиси ҷумҳури Амрико, Владимир Зеленский, президенти Украина мегӯяд, пирӯзии Трамп дар интихоботи моҳи ноябр барои кишвараш сахт хоҳад буд.
Владимир Зеленский рӯзи панҷшанбе дар гуфтугӯ бо шабакаи ҷаҳонии Бӣ-Бӣ-Сӣ бо ишора ба эҳтимоли интихоби дигарбораи Доналд Трамп ба унвони президенти Амрико гуфт, ин масъала барои кишвараш сахт аст, аммо украиниҳо барои он омодаанд.
Эҳтимоли бозгашти Доналд Трамп ба Кохи Сафед ва интихоби сенатор Ҷей Ди Вэнс ба унвони муовини ӯ, ин нигарониҳоро бештар кардааст, ки Вашингтон мумкин аст ҳимояти худ аз амнияти Аврупоро коҳиш диҳад.
Сенатор Ҷей Ди Вэнс дар мусоҳибае дар бораи ҳимоятҳои Амрико аз Украина гуфтааст, ки "аҳамият"-е намедиҳад дар Украина чӣ иттифоқ биафтад.
Владимир Зеленский низ, ки дар нишасти Ҷомеаи сиёсии Аврупо дар Лондон ҳузур дошт, дар мусоҳибаи худ бо Бӣ-Бӣ-Сӣ ба ин изҳори назар ишора кард ва гуфт, "шояд ӯ воқеан аҳамияте намедиҳад, аммо мо бояд бо Иёлоти Муттаҳида кор кунем".
Ӯ дар ин мусоҳиба бо ишора ба инки "интихоби Трамп" корро сахт мекунад, гуфт, "аммо мо сахткӯш ҳастем".
Владимир Зеленский рӯзи сешанбе аз раҳбарони Амрико хоста буд, ки барои кумак ба кишвараш дар муқобила бо таҷовузи низомии Русия то моҳи ноябр ва маълум шудани натиҷаҳои интихоботи президентии ИМА, мунтазир намонанд.
Бастаи кумакҳои ИМА, ки дар охири моҳи март дар Маҷлиси Намояндагони Амрико бо иттифоқи орои ҳар ду ҳизби демократ ва ҷумҳурихоҳ қабул шуд, шомили 61 миллиард доллар кӯмаки молӣ ба Украина аст, ки то ҳануз бахши қобили таваҷҷуҳе аз он ба Украина дода шудааст.
Ин дар ҳоле аст, ки Трамп дар ҷараёни муборизаҳои интихоботии худ гуфтааст, ки пас аз интихоб шудан, ба ин муноқиша поён хоҳад дод.
Доналд Трамп иддао кардааст, ки агар дар феврали соли 2022 дар қудрат буд, ҳеҷ гоҳ ҷанг миёни Украина ва Русия сурат намегирифт.
Владимир Зеленский дар идомаи гуфтугӯ эълон кард, ки ҳавопаймоҳои ҷангии F-16 ҳанӯз аз сӯи муттаҳидони ин кишвар фиристода нашудааст.
Ӯ бо ишора ба инки ин ҳавопаймоҳои ҷангӣ 18 моҳ аст ба Украина нарасида, таъкид кард, ки вуҷуди F-16 барои муқобила бо бартарии ҳавоии Русия, зарурӣ аст.
Ин дар ҳоле аст, ки рӯзи 11-уми июл дар ҳамоиши НАТО дар Вашингтон, Ҷо Байден эълон карда буд, ки Дания ва Ҳолланд фиристодани ҳавопаймоҳои ҷангии F-16 сохти Амрикоро ба Украина оғоз кардаанд.
Ҳамлаи Русия ба бемористони кӯдакона дар Киев. Шӯрои амният нишасти изтирорӣ доир мекунад
Дар пайи ҳамлаҳои маргбор ва хунини субҳи душанбе ба Украина, ки дар ҷараёни он аз ҷумла, як бемористони кӯдакона ҳам ҳадаф қарор гирифт, Шӯрои амнияти СММ нишасти изтирорӣ баргузор мекунад.
Ҳамлаи Русия ба бемористони Киев дар соатҳои аввали субҳи душанбе замоне сурат гирифт, ки Русия ба чандин шаҳри дигари Украина низ ҳамлаҳои мушакии густурда анҷом дод. Бар асари ин ҳамлаҳо 36 нафар кушта ва даҳҳо тан захмӣ шуданд. Ин ҳамлаҳо пурталафоттарин ҳамлаҳои Русия ба Украина дар моҳҳои ахир будааст.
Владимир Зеленский, раиси ҷумҳури Украина гуфт, Русия ҳади ақал бо 40 мушак ба Киев ва шаҳрҳои дигар ҳамла кард. Раиси ҷумҳури Украина ваъда дод, ки артиши кишвараш интиқоми ин ҳамлаҳоро хоҳад гирифт.
Дар ҳамлаҳои Русия чанд мушак ба бемористони кӯдаконаи Киев, ки калонтарин маркази табобатии Украина аст ва ҳамчунин маркази пизишкӣ дар минтақаи Днепровский, бархӯрд.
Дабири кулли Созмони Милали Муттаҳид ин ҳамлаҳоро қотеъона маҳкум кард. Стефан Дуярич, сухангӯи дабири кулли СММ гуфт, ҳамла ба бемористони кӯдакона ва як маркази пизишкии дигари Украина, такондиҳанда будааст.
Сухангӯи Антонио Гуттериш ёдоварӣ кард, ки ҳамла ба мардуми мулкӣ ва дигар ҷойҳои ғайринизомӣ дар қонунҳои байналмилалӣ манъ шудааст ва ин гуна ҳамлаҳо ғайри қобили қабул буда, бояд фавран поён ёбанд.
Бритониё, Фаронса ва Амрико, се узви доимии Шӯрои амният ва Эквадор, Словения, ду узви ғайри доимии Шӯрои амният хоҳони нишасти изтирории ин ниҳод барои баррасии ҳамлаҳои Русия шуданд. Қарор аст ин нишаст имруз, 9-уми июл баргузор шавад.
Вазорати дифои Русия хабари ҳамла ба ғайринизомиёнро рад кард ва гуфт, ки "пойгоҳҳои ҳавоӣ" ва "корхонаҳои низомӣ"-ро ҳадаф қарор додааст.
Додстони кулли Украина эълон кард, ки дар бораи ҳамлаҳои рузи душанбеи Русия бо Карим Хон, додситони Додгоҳи байналмилалии Гаага, гуфтугӯ кардааст. Ӯ дар як суҳбати телевизионӣ гуфт, ҳама маълумоти вобаста ба ҳамлаҳои рӯзи душанберо дар ихтиёри дафтари додситони Додгоҳи байналмилалии Гаага қарор хоҳад дод.
Афзоиши ҳамлаҳои Русия ба Украина чанд руз пас аз сафари нахуствазии Маҷористон ба Маскав рух дод, ки дар ҷараёни он Владимир Путин ба Виктор Орбан гуфт, Украина бояд аз чаҳор вилояти худ, ки 28 моҳ боз дар ихтиёри Русия аст, даст бикашад.
Раҳбарони Иттиҳоди Аврупо таъкид карданд, Виктор Орбан дар ин сафар ҳеҷ маъмурияте аз сӯи Иттиҳоди Аврупо надоштааст. Виктор Орбан дар оғози ин ҳафта барои нахустин бор аз замони юриши Русия ба Украина, ба Киев сафар кард.
Раҳбарони НАТО рӯзи 9-уми июл дар ҳафтоду панҷумин солрӯзи ин паймон дар Вашингтон гирдиҳам хоҳад омад, то аз ҷумла, роҳҳои идомаи ҳимояти низомии НАТО аз Украинаро баррасӣ кунад. Анджей Дуда, раиси ҷумҳури Лаҳистон, ки муттаҳиди Украина аст, дар нишасти НАТО ҳузур хоҳад дошт.
Ҳамлаи Русия ба Днепр. Ҳафт кас захмӣ шудааст
Дар натиҷаи ҳамлаи мушакии Русия ба шаҳри Днепри Украина, ҳафт нафар аз ҷумла як навраси 15-сола захмӣ шудааст. Яке аз маҷруҳонро ба беморхона интиқол доданд. Дар ин бора Сергей Лисак, сардори идораи низомии вилояти Днепр дар телеграм хабар додааст.
Яке аз мушакҳои артиши Русия ба мағозае дар бинои истиқоматӣ бархӯрдааст. "Бомҳо ва тирезаҳои манзили сокинон шикастааст,"-навиштааст Сергей Лисак.
Шаби 30 июн чанд телеграм-канал хабар доданд, ки дар Днепр ҳадди ақал садои ду таркиш шунида шудааст. Сардори идораи низомии вилоят хабар дод, ки шоми 30-юми июн низомиёни рус бо ҳавопаймоҳои бесарнишин ва тупхона ба ин минтақа ҳамла кардаанд.
Дар ҳамин ҳол Руслан Кравченко, сардори идораи низомии вилояти Киев ҳам аз ҳамлаи мушакии Русия ба ин минтақаи Украина хабар додааст. Кравченко навиштааст, дар ин ҳамла се шаҳрванд аз ҷумла, як кӯдак захмӣ шуд.
Бастрикин гуфт, Русия муҳоҷиронро ба ҷанг мефиристад, "то кам шаванд"
Раиси Кумитаи тафтишотии Русия гуфт, дар бештар аз ду соли охир қариб 10 ҳазор муҳоҷирро ба артиши ин кишвар ҷалб кардаанд. Маълум нест, чӣ қадари онҳо аз Тоҷикистон ҳастанд.
Александр Бастрикин рӯзи 27-уми июн дар як Нишасти байнулмилалӣ дар Санкт-Петербург гуфтааст, муҳоҷиронро барои он ба ҷанг дар Украина мефиристанд, ки "худашон Русияро тарк кунанд".
"Медонед, мо ҳиллаеро ёфтем, ки муҳоҷирон оҳиста-оҳиста аз Русия бираванд," – иқтибос овардааст "РБК" аз қавли Бастрикин.
Вай афзудааст: "Мо ба иҷрои муқаррароти Конститутсия ва қонунҳои худ шуруъ кардем. Тибқи он, шахсоне, ки шаҳрвандии Русияро гирифтаанд, бояд худро дар қайди ҳарбӣ гузоранд ва ҳангоми зарурат дар амалиёти махсуси низомӣ (Русия ҷангро дар Украина чунин меномад) ширкат кунанд."
"Беш аз 30 ҳазор нафареро дастгир карданд, ки шаҳрвандии Русияро гирифтаанд, вале намехостанд худро дар қайди ҳарбӣ гузоранд," - гуфтааст Бастрикин. Ба қавли ӯ, бо масъалаи дар қайди комиссариатҳои ҳарбӣ гузоштани муҳоҷирон муфаттишони Кумитаи тафтишотии Русия машғул ҳастанд (чунин кор ба салоҳияти Кумитаи тафтишот дохил намешавад - Р.О.).
Аз оғози ҳамлаи Русия ба Украина дар моҳи феврали соли 2022, пайваста дар бораи ба майдони ҷанг бурда шудани зодагони Осиёи Марказӣ гузориш мерасад. Ҳукумати Тоҷикистон, Узбекистон ва кишварҳои дигари минтақа бидуни ёдовар шудан аз ҷанги Русия дар Украина аз сокинон хостаанд, ки ба "ҷанги бегона" нараванд, чун зархаридӣ арзёбӣ мешавад ва ҷазо дорад.
Теъдоди дақиқи зодагон ё шаҳрвандони Тоҷикистон, ки ба ҷанги Украина ҷалб шудаанд, маълум нест. Танҳо исми бештар аз сад нафари онҳо пас аз фавт ё дар асорат дар Украина расонаӣ шудааст. Мақомоти Тоҷикистон то ин дам танҳо сад мавриди ҷалби маҳбусони тоҷикро аз зиндонҳои Русия ба ҷанг тасдиқ карданд.
Александр Бастрикин, ки аз соли 2011 ба ин сӯ раёсати Кумитаи тафтишоти Русияро ба уҳда дорад, борҳо ба зидди муҳоҷирон изҳорот дода, аз сахттар кардани қонуни муҳоҷират пуштибонӣ намудааст.
Изҳороти охири ӯ дар пасманзари сахттар шудани санҷиши муҳоҷирон аз кишварҳои Осиёи Марказӣ, бавижа Тоҷикистон, садо дод. Ин вазъ баъди ҳамла ба “Крокус Сити Ҳолл” дар наздикии Маскав пеш омад. Мақомоти Русия ба гумони даст доштан дар ҳодисаи моҳи март чанд зодаи Тоҷикистонро дастгир карданд. Ҳамаи онҳо хоҳони бозбинии қарори додгоҳ шуданд, вале посухи рад гирифтанд.
Роҳҳои хатарноку ғайриоддии фирор аз хидмат дар артиши Украина
Бо эълони қонуни нави Украина дар бораи сафарбарӣ ба артиш, шумори ҷавонону мардоне, ки намехоҳанд ба ҷанг бираванд ва аз кишвар мегурезанд, зиёдтар мешавад.
Баъзеҳо роҳҳои аҷибу ғариб, дигарон роҳҳои хатарнокеро пеш гирифтаанд, ки бо марги онҳо ва дур аз майдони набард меанҷомад. Ин маврид ҳам будааст, ки як ҷавон либоси хоҳарашро пӯшидаву шиносномаи ӯро гирифта, хостааст, ба кишвари дигар биравад.
Андрей Демченко, аз Хадамоти марзбонии Украина дар як навор ба ҷавоне ишора мекунад, ки ба гуфтаи ӯ, вақте марзбонон ӯро дастгир карданд, батакрор пойфишорӣ дошт, ки зан аст. "Ӯро дар ниҳоят ба ҷавобгарӣ кашиданд," -- афзуд Андрей Демченко.
Видеоро дар инҷо тамошо кунед:
Ба гуфтаи Хадамоти марзбонии Украина, аз соли 2022-юм 30 нафар вақти гузаштан аз рӯдхонаҳои пурталотуму хурӯшон ҷон бохтаанд.
Наталия Матолинетс, табиби шифохонаи Лвов, мегӯяд, оби сард, маҷрои сахт ва мавҷҳои баланд кори худро мекунанд ва инсон ё аз ҳуш меравад ва ё дар ҳолати шок меафтад.
Гуруҳи дигар саъй мекунанд, бо санадҳои сохта аз марз бигзаранд. Аз ин мавридҳо фақат дар вилояти Лвов рӯзона то 10 маротиба сабт мешавад. Ба гуфтаи Олександра Куховска, аз Хадамоти марзбонии Украина, бештар варақаҳои сохтаи озодии муваққаттӣ аз ӯҳдадории низомӣ, варақаи беморӣ ва ё таваллуди фарзанди нав дар оила истифода мешаванд.
Гуруҳе ҳам мекӯшанд, ки аз даруни ҷангалу куҳҳо фирор кунанд. Андрей Дуда, як куҳнаварди украинӣ мегуяд, барф дар кӯҳҳо то миёнаҳои моҳи июн мемонад ва хатари тарма дар баъзе ҷойҳо вуҷуд дорад.
"Агар шабона ҳаракат мекунед, бояд чароғ нагиред, чун шуморо мебинанд. Дар ин ҳолат мумкин аст, аз шах биафтед",-меафзояд ӯ.
Соли 2023 бар асоси иттилои Додгоҳи олии Украина 930 мардро барои сарпечӣ аз хидмат дар артиш ба ҷавобгарии ҷиноӣ кашидаанд.
Ҷанг миёни Русия ва Украина дар моҳи феврали соли 2022 оғоз ёфт. Аз он замон то кунун ҳазорон нафар аз ду ҷониб кушта ва захмӣ шудаанд. Аксари кушташудаҳои ду ҷониб сарбозон ҳастанд.
Гуфтугӯ