Аробаҳои пур аз маҳсулот ва норозигиҳо аз баланд шудани нарх - фазои бозорҳои пойтахти Тоҷикистон дар остонаи Иди Қурбон тақрибан ҳамингуна аст.
Сокинон бо вуҷуди онки аз гарон шудани нарх шикоят доранд, мегӯянд, ночоранд, барои дастархони идона чизе бихаранд. Ҳушдори мақомот, ки гуфтанд, соҳибони дастархонҳои бодабдабаро ҷарима мекунанд, хариди сокинонро кам накардааст.
Ислоҳиддин Раҷабов, сокини пойтахт барои хариди маҳсулот ба бозори “Меҳргон”-и Душанбе омадааст. Барои ӯ ва сокинони дигари шаҳр боло рафтани нархи маҳсулот дар арафаи ид ба як чизи муқаррарӣ табдил шудааст. Мегӯяд, харҷи дастурхони хоксорона дар рӯзи иди Қурбон ҳам кам нест: “Агар камтар кунӣ, 300-400 сомонӣ мешавад, дастурхонро калонтар кунӣ, то 1000 сомонӣ мешавад. Фурӯшандаҳоро назорат кардан даркор. Мардум мехарад гуфта, нархро баланд кардан мегиранд.”
Бархе сокинон мегӯянд, ногузиранд аз баҳри дастархони идона бигзаранд. Муродулло Касиров, як сокини Душанбе гуфт, барои як рӯзи ид харҷи калон кардан зарурат надорад. Дар ҳоле ки ба гуфтаи Касиров ин маблағро метавон, барои фарзандон сарф кард.
“Барои кӣ мекунӣ дар як рӯз? Ба ҷои он кӯдакам хӯрад беҳтар нест? Шарт нест, дастархони бодабдаба, бобои мо инро намекарданд. Чӣ даркор барои ман қанди 80-100 сомонӣ? Кӯдак дорам, барои ӯ либос мехарам. Барои як рӯз ҳама ҳаётамро барбод кунам, пагоҳ фарзандам чӣ мехӯранд? -- суол гузошт ӯ.
Аммо фурӯшандаҳо норозигии мардумро, ки онҳоро гунаҳкори асосӣ мешуморанд, розӣ нестанд. Фурӯшандаҳо ҳам суол мегузоранд, ки вақте маҳсулотро бо нархи гарон мехаранд, чӣ гуна онро арзон фурӯшанд?
Меваҳои хушк дар арафаи иди Қурбон харидори бештар дорад. Саидмурод Муҳриддинзод, тоҷири тоҷик рад намекунад, ки нархҳо дар остонаи ид боло мераванд, аммо ба гуфтаи ӯ онҳо гунаҳкор нестанд. “Сабаби қимат шудани маҳсулот ин аз ҳамон нуқтаи яклухтфурӯшӣ аст. Вақте дар онҷо қимат мешавад, дар мо ҳам нарх каме боло меравад. Дар онҷо арзон бошад, инҷо ҳам арзон мешавад” - афзуд ин фурӯшанда.
Гарон шудани нархи хӯрокворӣ дар остонаи идҳои мусалмонӣ дар Тоҷикистон ҳарфи тоза нест. Мақомот солҳои қабл аз роҳҳои зиёде истифода мебурданд то ҷилави нархро дар даст дошта бошанд. Аз ҷумла мақомот барои ҳар маҳсулот нарх муайян мекарданд ва фурӯшанда ҳақ надошт, аз он бештар молро фурӯшад. Иқдоме, ки коршиносон онро хилофи қонуни бозор медонанд. Зоҳиран мақомот ҳоло аз роҳи тарс додани мардум бо ҷарима талош доранд, аҳолӣ барои ид камтар маҳсулот бихаранд, то нархҳо якбора боло нараванд.
Панҷ ҳазор сомонӣ ҷарима барои дастурхон
Афшини Муқим, сухангӯи Кумитаи дин, танзими анъана ва ҷашну маросим дар суҳбат ба Радиои Озодӣ гуфт, дар рӯзи иди Қурбон кормандони онҳо дар ҳамаи шаҳру навоҳӣ назорат мебаранд, то мардум дастархони пурхарҷ наороянд. Дар ғайри сурат, ба гуфтаи сухангӯи Кумитаи дин, ҳар нафар барои дастархони пурдабдаба панҷ ҳазор сомонӣ ҷарима хоҳад шуд.
Афшини Муқим мегӯяд, “бояд шаҳрвандон масъулият нишон дода ба сарфаҷӯӣ эътибор диҳанд.”
Бархе аз шаҳрвандон бар инанд, ки харҷи дастархони идона дақиқ нашудааст ва онҳо ихтиёр доранд, вобаста ба шумораи меҳмонони худ зиёфат баргузор кунанд.
Оростани дастархони идона русуме мебошад, ки иҷро накарданаш як навъ айб ҳисобида мешавад ва бархе сокинон ҳатто бо гирифтани қарз омодаанд аз дигарон қафо намонанд.
Иди Қурбон яке аз ду иди мусалмонист, ки дар Тоҷикистон расман рӯзи таътил аст. Дар ин рӯз сокинони мусалмони Тоҷикистон барои адои намоз ба масҷидҳо рафта, сипас, онҳое, ки тавон доранд, қурбонӣ мекунанд. Вале Кумисюни озодиҳои мазҳабии Амрико соли 2018 дар гузорише гуфт, азбаски Иди Қурбон дар соли 2017 ба рӯзи якуми сентябр рост омад, хонандагону донишҷӯёнро ба мактаб ва омӯзгоронро ба кор даъват карданд, то аз маросими «идгардак» пешгирӣ намоянд.
