Бо вуҷуди сардии ҳаво ва бориши барфи зиёд садҳо тан аз шогирдону ихлосмандон, аҳли фарҳангу театри тоҷик дар маросими ҷанозаи Фаррухи Қосим гирди ҳам омада буданд.
Мирзошоҳрух Асрорӣ, вазири фарҳанги Тоҷикистон, марги ин ҳунарманди нотакрорро фоҷеаи бузурге барои миллату мардуми тоҷик номид. Вай гуфт, «воқеан даргузашти Фаррухи Қосим, ҳунарманд ва коргардони намоёни тоҷик, барои аҳли фарҳанг ва мардуми тоҷик талафоти бузург аст. Вай чун падари фақидаш Муҳаммадҷон Қосимов ва модари бузургвораш Мушаррафа Қосимова дар рушду нумӯи театри тоҷик саҳми арзишманде дорад».
Ҳунарманди шинохтаи театри тоҷик Ҳабибулло Абдураззоқов дар ин маросим бештар ба ҳунари Фаррух Қосим ҳамчун коргардони театр баҳо дод. Вай аз ҷумла гуфт, «намоишномаҳои Фаррух, ба хусус «Юсуфи гумгашта боз ояд ба Канъон …» дар кишварҳои хориҷ таҳаввулоти бузургеро ба вуҷуд овард ва муҳаққиқони театр маҳз ба хотири ин намошиномаҳо Тоҷикистонро «Маккаи театрҳои шуравӣ» номида буданд».
ЭҲЁГАРИ ТЕАТРИ МИЛЛӢ
Дар маросими видоъ бо Фаррухи Қосим аз ӯ ба унвони эҳёгари театри миллии тоҷик ном бурда шуд.
Ҷаҳон киштзорест, бо рангу бӯй,
Даррав маргу умр обу мо кишти уй.
Чунон чун даррав рост ҳамвора кишт,
Ҳама маргроем чи хубу чи зишт.
Санъатшиносон аз Фаррухи Қосим ҳамчун эҳёгари театри миллӣ ёд мекунанд
Фаррухи Қосим, фаъолияти ҳунарии худро дар театри академӣ-рамавии ба номи Лоҳутӣ шурӯъ кард ва дар канори бозидани нақшҳои асосӣ дар намоишномаҳо ҳамчунин ба унвони коргардони ин театр чандин намоишномаҳоро ба саҳна гузошт.
Вале ба таъкиди бештари ҳунармандону ҳунаршиносон, таҳаввулотеро, ки Фаррухи Қосим дар оғози даҳаи 1990, пас аз касби истиқлоли Тоҷикистон ба вуҷуд овард, эҳёи театри нав бо сабки миллӣ ва он ҳам таъсиси театри «Аҳорун» буд. Ба хусус намоишномаҳои «Юсуфи гумгашта боз ояд ба Канъон...», «Даҷҷол», «Исфандиёр», «Шоҳ Фаридун», «Шайхи Санъон», ҳунар, маҳорат ва тавоноии театри тоҷикро на танҳо дар дохил, балки дар Белжик, Эрон, Русия, Узбакистон, Лаҳистон муарифӣ намуд.
Санъатшиносон таъсиси театри «Аҳорун» -ро марҳалаи дурахшиши ҳунари на танҳо Фаррухи Қосим, балки оғози рушду такомули ҳуввияти миллӣ ва фарҳанги асили тоҷик медонанд. Зеро, ба таъкиди санъатшиносон, меҳвари намоишномаҳое, ки тавассути Фаррухи Қосим дар театри «Аҳорун» ба саҳна гузошта шудаанд, осори бузургони адабиёти тоҷику форс аст.
Гулрухсор, шоираи шинохтаи тоҷик, низ бар ин андешааст. Вай мегӯяд, «Фаррух дар умри кӯтоҳаш тавонист андешаи миллиро эҷод кунад, таетри шеърӣ эҷод кунад, шеъри ҳазорсолаи адабиёти форсу тоҷикро дар замони Шуравӣ, ки аксар вақт иҷоза надошт, ба театр бикашад. Вай чун ҳунарманд пешсаф ва пешназар буд».
Қурбони Собир, яке аз шогирдони Фаррухи Қосим ва аз ҳунарпешаҳои маъруфи Тоҷикистон, бо нақл дар бораи устоди худ гуфт, «нахустин шуда Фаррухи Қосим шӯру ҳову ҳую ҳавлу ҳоли аҳли суфияро бо ҳаракоти ҷазбӣ дар рақси самоъ вориди саҳнаи театри тоҷик намуд, ки то устод Фаррух касе ҷуръат намекард, ки ин фалсафаро либоси театр бипӯшонад. Ва намунаи онро дар «Юсуфи гумгашта боз ояд ба Канъон...» ба таври равшан мо метавонем бубинем. Илова бар ин хондани шеър бо ҳавои дарвешона низ бо талоши устод Фаррух вориди саҳнаҳои театр шуд».
Аммо аз як сӯ набуди макони мувофиқ барои фаъолияти ҳунармандони театри «Аҳорун» ва аз сӯи дигар беморӣ муддати чанд соли ахир Фаррухи Қосимро ранҷур гардонид.
Шералӣ Абдулқайсов, аз ҳамкорон ва дӯстони наздики Фаррухи Қосим, мегӯяд, «Фаррух тамоми ҳастиашонро ба театр бахшиданд. Чанд соли ахир аз беморӣ ранҷ мебурданд ва, фикр мекунам, бо ормон рафтанд. Чун дар дил ниятҳои неки зиёд доштанд».
ЗИНДАВУ ҶОВИД МОНД...
Зимнан, Фаррухи Қосим дар соли 1948 дар хонаводаи ҳунармандони саршиноси театр ва синемои тоҷик Муҳаммадҷон ва Мушаррафа Қосимовҳо чашм ба олами ҳастӣ кушуд. Ҳарчанд волидайн бо таваҷҷӯҳ ба мушкилоти мавҷуд дар зиндагии ҳунармандон фарзанди худро барои омӯзиш ба Донишгоҳи миллии Тоҷикистон, ба бахши физик равона карданд, аммо баъд аз як соли таҳсил дар донишгоҳ Фаррух онро тарк кард ва дар Донишгоҳи ҳунарҳои зебои Точикистон барои таҳсил дар бахши ҳунарманди синемо ва театр пазируфта шуд.
Фаъолияти эъҷодии ин абармарди фарҳангу ҳунар ба унвони ҳунарманд ва коргардон, дар театри академӣ-драмавии ба номи Абулқосим Лоҳутӣ, театри ҷавонони ба номи Маҳмудҷони Воҳид ва тайи 20 соли ахир дар театри «Аҳорун» сипарӣ шудааст.
Фаррухи Қосим баррандаи бархе аз ҷоизаҳои давлатӣ, аз ҷумла «Ҳунарпешаи мардумии Тоҷикистон» аст. Ҳамчунин Фаррухи Қосим дар соли 2004 яке аз даҳ ҷоизаи солонаи Бунёди Принс Клоуси Ҳуландро ба даст овардааст, ки аз саҳми босазои вай дар фарҳангу ҳунари Тоҷикистон дарак медиҳад. Бале, кору номи нек аст, ки ба ҷаҳониён мемонад. Он гуна, ки Саъдии бузург гуфтааст,
Зиндаву ҷовид монд, ҳар ки накуном зист,
К–аз ақибаш зикри хайр зинда кунад номро.
Мирзошоҳрух Асрорӣ, вазири фарҳанги Тоҷикистон, марги ин ҳунарманди нотакрорро фоҷеаи бузурге барои миллату мардуми тоҷик номид. Вай гуфт, «воқеан даргузашти Фаррухи Қосим, ҳунарманд ва коргардони намоёни тоҷик, барои аҳли фарҳанг ва мардуми тоҷик талафоти бузург аст. Вай чун падари фақидаш Муҳаммадҷон Қосимов ва модари бузургвораш Мушаррафа Қосимова дар рушду нумӯи театри тоҷик саҳми арзишманде дорад».
Ҳунарманди шинохтаи театри тоҷик Ҳабибулло Абдураззоқов дар ин маросим бештар ба ҳунари Фаррух Қосим ҳамчун коргардони театр баҳо дод. Вай аз ҷумла гуфт, «намоишномаҳои Фаррух, ба хусус «Юсуфи гумгашта боз ояд ба Канъон …» дар кишварҳои хориҷ таҳаввулоти бузургеро ба вуҷуд овард ва муҳаққиқони театр маҳз ба хотири ин намошиномаҳо Тоҷикистонро «Маккаи театрҳои шуравӣ» номида буданд».
ЭҲЁГАРИ ТЕАТРИ МИЛЛӢ
Дар маросими видоъ бо Фаррухи Қосим аз ӯ ба унвони эҳёгари театри миллии тоҷик ном бурда шуд.
Ҷаҳон киштзорест, бо рангу бӯй,
Даррав маргу умр обу мо кишти уй.
Чунон чун даррав рост ҳамвора кишт,
Ҳама маргроем чи хубу чи зишт.
Вале ба таъкиди бештари ҳунармандону ҳунаршиносон, таҳаввулотеро, ки Фаррухи Қосим дар оғози даҳаи 1990, пас аз касби истиқлоли Тоҷикистон ба вуҷуд овард, эҳёи театри нав бо сабки миллӣ ва он ҳам таъсиси театри «Аҳорун» буд. Ба хусус намоишномаҳои «Юсуфи гумгашта боз ояд ба Канъон...», «Даҷҷол», «Исфандиёр», «Шоҳ Фаридун», «Шайхи Санъон», ҳунар, маҳорат ва тавоноии театри тоҷикро на танҳо дар дохил, балки дар Белжик, Эрон, Русия, Узбакистон, Лаҳистон муарифӣ намуд.
Санъатшиносон таъсиси театри «Аҳорун» -ро марҳалаи дурахшиши ҳунари на танҳо Фаррухи Қосим, балки оғози рушду такомули ҳуввияти миллӣ ва фарҳанги асили тоҷик медонанд. Зеро, ба таъкиди санъатшиносон, меҳвари намоишномаҳое, ки тавассути Фаррухи Қосим дар театри «Аҳорун» ба саҳна гузошта шудаанд, осори бузургони адабиёти тоҷику форс аст.
Гулрухсор, шоираи шинохтаи тоҷик, низ бар ин андешааст. Вай мегӯяд, «Фаррух дар умри кӯтоҳаш тавонист андешаи миллиро эҷод кунад, таетри шеърӣ эҷод кунад, шеъри ҳазорсолаи адабиёти форсу тоҷикро дар замони Шуравӣ, ки аксар вақт иҷоза надошт, ба театр бикашад. Вай чун ҳунарманд пешсаф ва пешназар буд».
Қурбони Собир, яке аз шогирдони Фаррухи Қосим ва аз ҳунарпешаҳои маъруфи Тоҷикистон, бо нақл дар бораи устоди худ гуфт, «нахустин шуда Фаррухи Қосим шӯру ҳову ҳую ҳавлу ҳоли аҳли суфияро бо ҳаракоти ҷазбӣ дар рақси самоъ вориди саҳнаи театри тоҷик намуд, ки то устод Фаррух касе ҷуръат намекард, ки ин фалсафаро либоси театр бипӯшонад. Ва намунаи онро дар «Юсуфи гумгашта боз ояд ба Канъон...» ба таври равшан мо метавонем бубинем. Илова бар ин хондани шеър бо ҳавои дарвешона низ бо талоши устод Фаррух вориди саҳнаҳои театр шуд».
Аммо аз як сӯ набуди макони мувофиқ барои фаъолияти ҳунармандони театри «Аҳорун» ва аз сӯи дигар беморӣ муддати чанд соли ахир Фаррухи Қосимро ранҷур гардонид.
Шералӣ Абдулқайсов, аз ҳамкорон ва дӯстони наздики Фаррухи Қосим, мегӯяд, «Фаррух тамоми ҳастиашонро ба театр бахшиданд. Чанд соли ахир аз беморӣ ранҷ мебурданд ва, фикр мекунам, бо ормон рафтанд. Чун дар дил ниятҳои неки зиёд доштанд».
ЗИНДАВУ ҶОВИД МОНД...
Фаъолияти эъҷодии ин абармарди фарҳангу ҳунар ба унвони ҳунарманд ва коргардон, дар театри академӣ-драмавии ба номи Абулқосим Лоҳутӣ, театри ҷавонони ба номи Маҳмудҷони Воҳид ва тайи 20 соли ахир дар театри «Аҳорун» сипарӣ шудааст.
Фаррухи Қосим баррандаи бархе аз ҷоизаҳои давлатӣ, аз ҷумла «Ҳунарпешаи мардумии Тоҷикистон» аст. Ҳамчунин Фаррухи Қосим дар соли 2004 яке аз даҳ ҷоизаи солонаи Бунёди Принс Клоуси Ҳуландро ба даст овардааст, ки аз саҳми босазои вай дар фарҳангу ҳунари Тоҷикистон дарак медиҳад. Бале, кору номи нек аст, ки ба ҷаҳониён мемонад. Он гуна, ки Саъдии бузург гуфтааст,
Зиндаву ҷовид монд, ҳар ки накуном зист,
К–аз ақибаш зикри хайр зинда кунад номро.
