Кормандони Анҷумани муҳофизони табиати Тоҷикистон панҷ сол пеш ба ҷустуҷӯи ин ҳайвони нодир шурӯъ карданд. Он замон дар шабакаҳои иҷтимоӣ наворе чарх мезад, ки чӯпонҳо ду кафторро дар вилояти Хатлон куштаанд.
Халил Каримов, табиатшиноси тоҷик мегӯяд, то пайдо шудани ин навор олимон фикр доштанд, ки кафтори рах-рах дар Тоҷикистон 30 сол боз вуҷуд надорад.
Пажӯҳишгарон соли 2017 дар вилояти Хатлон ду ҳайвони нодирро акс бардоштанд ва рӯзи 20-уми марти дар ноҳияи Ёвон макони зисташро ёфтанд.
Халил Каримов, дар суҳбат бо Радиои Озодӣ гуфт: “Мо аввал ҷойи пайи онро дидем ва дар даромадгоҳи ғоре, ки тахмин мекардем, кафтор зиндагӣ мекунад, камераи наворбардорӣ гузоштем. Он шаб камераи мо ҳаракати ҷонвари нодирро сабт кард ва ин дастоварди бисёр хуб аст.”
Браузери шумо HTML5-ро намешиносад
Баъди 30 сол. Мушоҳидаи кафтори рах-рах ё "гурги дулта" дар Ёвон
Кафтори рах-рахро дар Тоҷикистон гурги дулта ва ё “мурдахор” низ мегӯянд. Мардуми тоҷик ҳайвони наҳсаш мепиндоранд ва барои ҳамин ба гуфтаи табиатшиносон ин андешаи ботил боиси тақрибан аз байн рафтани кафтор шудааст. Дар асл, ба гуфтаи Халил Каримов, кафтор олами ҷонваронро аз гирифторӣ ба бемориҳои сироятӣ эмин медорад.
Исмоил Холматов, биолог ва аъзои Иттифоқи ҳифзи табиати Тоҷикистон мегӯяд, кафтор аслан ҳайвонотеро мехӯрад, ки аз беморӣ ва ё бо дигар сабаб ҳалокат мешаванд.
Ба гуфтаи ӯ, бо хӯрдани ҳайвоноти беҷон, кафтор табиатро аз мурдаҳои онҳо пок мекунад ва монеи густариши бемориҳои сироятӣ миёни сокинон ва ҳайвонот мешавад.
“Кафтор даррандаи фаъол нест. Ҳайвоноти мурда ғизои аслиаш аст. Тарзи ғизогирии кафтор ҳам ба табиат ва ҳам ба инсон фоида дорад. Мардум гумон мекунанд, ки кафтор ҳайвони бадхашму баднамуд аст, вале ин фикрҳо нодуруст аст” - гуфт ӯ.
Ба гуфтаи табиатшиносон мумкин аст, ҳоло дар қаламрави вилояти Хатлон 40 кафтори рах-рах сукунат дошта бошанд.
Халил Каримов мегӯяд, кафтор ба инсонҳо ва чорпои калон ҳамла намекунад. Танҳо гоҳо барра ва ё буғзолаеро мерабояд.
Ӯ гуфт, табиатшиносон бо чупонҳо суҳбат карда ва аҳамияти сукунати кафтор дар Тоҷикистонро ба онҳо фаҳмондаанд.
ИНЧУНИН, БИХОНЕД: "Мурдахӯр" ба Тоҷикистон баргашт, бо нияти хайр. АКСХалил Каримов афзуд: “Мо бо чупонҳо сӯҳбат кардем, ки ин ҳайвонро накушанд. Гуфтем, ки агар се чаҳор барраро барад, садҳо барраи дигарро аз беморӣ наҷот медиҳад. Бо ҳар чӯпоне сӯҳбат кардем, моро дуруст фаҳмиданд.”
Ҳоло Пажӯҳишгоҳи зоология ва паразитология, Иттифоқи ҳифзи табиати Тоҷикистон бо ҳамкорони хориҷиашон саргарми таҳқиқи кафторҳои рах-рах ҳастанд ва мегӯянд, ин ҷонварон умдатан дар доманакӯҳҳои Оқтоу, воқеъ дар вилояти Хатлон зиндагӣ мекунанд.
Табиатан кафторҳои рах-рах дар найзорҳо зиндагӣ мекарданд, вале баъди танг шудани макони сукунат ба дараҳо кӯч бастанд. Дар Тоҷикистон дар манотиқи ҷанубуғарбӣ ва шимоли кишвар ҷойи сукунат доштаанд.
Дар Китоби сурхи Тоҷикистон омадааст, ки солҳои 70-ум тақрибан 20 кафтор дар кишвар вуҷуд дошт.